Πιστεύω
πως δεν υπάρχει κανείς, σήμερα, που να μην αποδέχεται ως γεγονός την
ύπαρξη πολιτισμού και μάλιστα αρκετά ανεπτυγμένου, στον προϊστορικό χώρο
του Αιγαίου. Την περιοχή που είναι γνωστή ως Αιγηίδα.
Συγκεκριμένα
όταν άρχισε το τέλος της παγετώδους περιόδου οι πορθμοί που χωρίζουν
την Ευρώπη από την Αφρική και την Ασία δεν υπήρχαν αλλά ήσαν στεριές
.Όπως η Ιταλία η Σικελία και η Τυνησία ήταν επίσης ενωμένες. Εκεί λοιπόν
που σήμερα βρίσκεται η Μεσόγειος ήταν τότε δύο χωριστές θάλασσες που
χώριζαν την Μεσόγειο σε ανατολική και δυτική. Το μεγαλύτερο μέρος που
δεν καλυπτόταν από πάγους στην περιοχή της Ευρώπης ήταν η χώρα της
Αιγηίδος. Άρχιζε από τα δυτικά των Ιονίων νησιών, που φυσικά δεν ήταν
τότε νησιά, περιελάμβανε την ηπειρωτική Ελλάδα, το Αιγαίο που και αυτό
δεν ήταν φυσικά θάλασσα, ακόμη, την Μικρά Ασία, την Κρήτη, την Κύπρο και
έφθανε έως την Συρία. Την περιοχή αυτή που ονομαζόταν Αιγηίδα ή Αγαιίδα
την διέσχιζε ο Αιγαίος ποταμός που ερχόταν από τον Εύξεινο και διέρρεε
την μεγάλη πεδιάδα ( Ελλάδας - Μικράς Ασίας) σχημάτιζε μία λίμνη
ανατολικά της Εύβοιας και χυνόταν στην ανατολική κλειστή θάλασσα
νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά της Κρήτης. Στην ίδια θάλασσα χυνόταν και
ο Νείλος αλλά και ο Αδριατικός ποταμός που εξέβαλε βορειοδυτικά της
Κέρκυρας. Η χώρα της Αιγηίδος είχε ήπιο κλίμα, άφθονα νερά, μεγάλες και
εύφορες πεδινές εκτάσεις.
Αυτή
ήταν σε βασικές γραμμές η περιοχή της Αιγηίδος και φυσικά οι άνθρωποι
που βρίσκονταν εκεί είναι λογικό πως κάτω από τόσο ευνοϊκές συνθήκες να
είχαν την καλύτερη εξέλιξη που μπορεί να πιθανολογήσει ο οποιοσδήποτε
ερευνητής. Το ίδιο και η περιοχή παρουσίασε την μεγαλύτερη και
αξιολογότερη ανάπτυξη και έτσι έγινε η ουσιαστική κοιτίδα του ανθρώπινου
πολιτισμού,μέχρι που ήρθε το λιώσιμο των πάγων με όλα τα δυσμενή έως
και απόλυτα καταστροφικά αποτελέσματα για ολόκληρη δυστυχώς την χώρα της
Αιγηίδος.
Ακόμη λοιπόν το ίδιο πιστεύω, ότι και μετά το λιώσιμο των πάγων και το πλημμύρισμα της περιοχής με τα νερά που εισέβαλαν από την ευρύτερη περιοχή των Ηρακλείων στηλών, σημερινό Γιβραλτάρ, η καταστροφή ήταν γενικευμένη.
Ακόμη λοιπόν το ίδιο πιστεύω, ότι και μετά το λιώσιμο των πάγων και το πλημμύρισμα της περιοχής με τα νερά που εισέβαλαν από την ευρύτερη περιοχή των Ηρακλείων στηλών, σημερινό Γιβραλτάρ, η καταστροφή ήταν γενικευμένη.
Έτσι έχουμε ξαφνικά ένα φυσικό φαινόμενο(;), που
επιφέρει τον πανικό και στην συνέχεια την καταστροφή του τότε κόσμου,
κάτω μάλιστα από συνθήκες που δεν επέτρεπαν καμία αντίδραση, εφ’ όσον η
χρονική διάρκεια των πλημμύρων ήταν τόσο μικρή που τίποτα δεν μπορούσε
να γίνει προς την σωτηρία.
Ο άνθρωπος της περιοχής της Αιγηίδος
βρίσκεται κατατρεγμένος από την ίδια την φύση και την μανία της και
παραδίδεται σ’ αυτή χωρίς καμία απολύτως αντίδραση! Να συμπληρώσουμε πως
τα ευρήματα του γνωστού καθηγητού κ. Άρη Πουλιανού, μάλιστα δε τα οστά
του αρχανθρώπου στο σπήλαιο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής, έφεραν στο
φως μέσα από τις έρευνες που έγιναν σ’ αυτά, συμπεράσματα που ανέδειξαν
ότι οι τότε άνθρωποι όχι μόνο ήσαν στο επίπεδο του εχέφρονος άρα
εξελιγμένου ανθρώπου αλλά βρίσκονταν σε αρκετά ικανοποιητικό , για να
μην πω πάρα πολύ ικανοποιητικό και φανεί υπερβολή, εξελικτικό στάδιο.
Και να σημειώσουμε πως γίνεται λόγος για τουλάχιστον 800- 900 χιλιάδες
χρόνια π. Χ.!!!
.jpg)
Αν σώθηκαν κάποιοι; Ναι, σίγουρα κάποιοι σώθηκαν… Οι
άνθρωποι που κατοικούσαν σε πολύ ψηλές περιοχές, εκείνοι που στην ουσία
όπως πάντα συμβαίνει έως και τις ημέρες μας, δεν είχαν την αμεσότητα του
πολιτισμού στον βαθμό που λογικά είχαν οι κατοικούντες τις πεδινές
περιοχές. Έτσι η Αιγηίδα με τις τρεις λίμνες της ξαφνικά μετατρέπεται σε
μία λεκάνη που γεμίζει από άκρη σε άκρη με τα νερά του Ατλαντικού
Ωκεανού, δημιουργώντας την Μεσόγειο θάλασσα και το Αιγαίο Πέλαγος.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
Η τελική διαμόρφωση της ελληνικής γης ολοκληρώθηκε κατά το Πλειστόκαινο. Σ" αυτή την εποχή που κράτησε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια (από 2 εκατομμύρια π.Χ. μέχρι το 10.000 π.Χ.), σημειώνονται νέες γεωλογικές μεταμορφώσεις και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις, μικρής σχετικά κλίμακος, με ανόδους και καθόδους της στάθμης των θαλασσών και έντονες κλιματολογικές διακυμάνσεις ψυχρών ή θερμών εποχών. Είναι η εποχή των παγετώνων.
Κατά το πλειστόκαινο εξαφανίζονται εντελώς μερικές εσωτερικές λίμνες : της Μεγαλουπόλεως, του Ευρώτα, της Στερεάς Ελλάδος και της Θεσσαλίας. Αντιθέτως, ενοποιούνται οι λίμνες την περιοχή μεταξύ Κυκλάδων και βορείου Αιγαίου. Ωστόσο η νέα λίμνη δεν επικοινωνεί ακόμα με το Κρητικό Πέλαγος.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
Η τελική διαμόρφωση της ελληνικής γης ολοκληρώθηκε κατά το Πλειστόκαινο. Σ" αυτή την εποχή που κράτησε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια (από 2 εκατομμύρια π.Χ. μέχρι το 10.000 π.Χ.), σημειώνονται νέες γεωλογικές μεταμορφώσεις και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις, μικρής σχετικά κλίμακος, με ανόδους και καθόδους της στάθμης των θαλασσών και έντονες κλιματολογικές διακυμάνσεις ψυχρών ή θερμών εποχών. Είναι η εποχή των παγετώνων.
Κατά το πλειστόκαινο εξαφανίζονται εντελώς μερικές εσωτερικές λίμνες : της Μεγαλουπόλεως, του Ευρώτα, της Στερεάς Ελλάδος και της Θεσσαλίας. Αντιθέτως, ενοποιούνται οι λίμνες την περιοχή μεταξύ Κυκλάδων και βορείου Αιγαίου. Ωστόσο η νέα λίμνη δεν επικοινωνεί ακόμα με το Κρητικό Πέλαγος.
Αλλεπάλληλες καταβυθίσεις σημειώνονται στο ανατολικό τμήμα της
Αιγηίδος. Η θάλασσα εισχωρεί στην αρχή από το στενό μεταξύ Κυθήρων και
Κρήτης και ύστερα από το ευρύτερο βύθισμα μεταξύ Κρήτης και Δωδεκανήσου
και το ρήγμα μεταξύ Καφηρέως - Άνδρου. Προελαύνει προς τα Β.Α. και
κατακλύζει τις κοιλάδες του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου, ακόμα και την
λεκάνη του Ευξείνου. Η βόρεια και η νότια λεκάνη του Αιγαίου έχουν
σχηματιστεί. Ανάμεσα σ" αυτές τις δύο λεκάνες εκτεινόταν μία υποθαλάσσια
οροσειρά. Οι κορυφές των βουνών της σχημάτισαν τα πολυάριθμα νησιά των
Κυκλάδων.
Με την σταθεροποίηση των μαζών της ξηράς ο ελληνικός χώρος έχει ουσιαστικά διαμορφωθεί. Ωστόσο η στάθμη της θάλασσας παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις που επηρεάζουν την ακτογραφία. Σε μία παγετώδη περίοδο μεγάλου ψύχους το Αιγαίο και το Ιόνιο έχασαν τεράστιους υδάτινους όγκους και η στάθμη της θάλασσας κατέβαινε από 100 έως 200 μέτρα.
Οι συνέπειες αυτής της μεταβολής της στάθμης ήταν σημαντικές : σχεδόν όλες οι Κυκλάδες έβγαιναν σαν ενιαία μάζα ξηράς (Αιγαίο Βουνό) επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Κρήτη και η Πελοπόννησος επικοινωνούσαν ίσως με γέφυρα ξηράς δια μέσου Κυθήρων και των Αντικυθήρων.
Οι βόρειες Σποράδες είχαν ενωθεί με την Θεσσαλία. Ο Θερμαϊκός μόλις υπήρχε και η Θάσος ήταν ενωμένη με την στεριά. Το ίδιο και η Χίος. Δεν υπήρχε ακόμα Παγασητικός, ούτε Ευβοϊκός ή Αμβρακικός. Η Κέρκυρα ήταν ενωμένη με την Ήπειρο και η Εύβοια με την Αττική.
Καθώς κυλούν οι χιλιετίες, η μορφολογία της ξηράς ακολουθεί και αυτή την εξελικτική της πορεία. Η αποσάθρωση των ορεινών όγκων από τα νερά της βροχής και τον άνεμο, οι μεταβολές της θερμοκρασίας και της υγρασίας αλλάζουν το ανάγλυφο του τόπου. Χαμηλώνουν οι οροσειρές και τα υλικά των αποσαθρώσεων μεταφέρονται από τα ποτάμια και τους χειμάρρους στην θάλασσα ή σε κλειστές λεκάνες και πεδιάδες όπως της Θεσσαλίας και της Βοιωτίας.
Με την διαδικασία αυτή σχηματίζονται τα εύφορα εδάφη που θα αποτελέσουν τις εστίες για την συγκέντρωση των πρώτων ανθρωπίνων ομάδων στον Ελληνικό χώρο. Με τον τρόπο αυτό σχηματίστηκαν ο πηλός, η άργιλος, η άμμος, τα κροκαλοπαγή πετρώματα, ο ψαμμίτης, η γνώριμη ερυθρογή (κοκκινόχωμα) και πολλά ιζηματογενή πετρώματα.
Αλλά στην τελική διαμόρφωση του ελληνικού χώρου θα συμβάλουν επίσης οι σεισμοί και η δράση των ηφαιστείων.
Η Ελλάς και η Ιταλία είναι οι μόνες Μεσογειακές χώρες που έχουν ηφαίστεια, κυρίως στις ακτές τους ή στα νησιά. Σ" αυτές τις περιοχές ο φλοιός της γης ήταν ευπαθής, εξ" αιτίας των ρηγμάτων που προκάλεσαν οι τεκτονικές αναστατώσεις, με αποτέλεσμα την ώθηση στην επιφάνια μάγματος από τα έγκατά της γης.
Τα σπουδαιότερα Ελληνικά ηφαίστεια Αιγίνης, Μεθάνων, Πόρου, Μήλου, Κιμώλου, Πολυαίγου, Φολεγάνδρου, Θήρας, Νισύρου και Κω, σχηματίζουν ένα ηφαιστειακό τόξο που εκτείνεται στα νότια κράσπεδα μιας καταποντισμένης ξηράς. Τα βαθιά ρήγματα στο βόρειο Αιγαίο δημιούργησαν τα ηφαίστεια της Τρωάδος, της Μυτιλήνης, ίσως και της Χίου, που βρίσκονται στον ίδιο ηφαιστειακό άξονα.
Τέλος τα ηφαίστεια του Οξυλίθου (Κύμης), της Λήμνου, της Ίμβρου, της Σαμοθράκης και των Φερρών της Θράκης σχηματίζουν ένα άλλο τόξο, παράλληλο προς το ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου. Όλα αυτά τα ηφαίστεια υπήρξαν εργαστήρια κατασκευής πολυτίμων ορυκτών πρώτων υλών, που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος από την Προϊστορία.
Το σπουδαιότερο από ιστορική άποψη ηφαίστειο της Ελλάδος και ίσως το πιο ενδιαφέρον ηφαιστειακό κέντρο του κόσμου είναι το ηφαίστειο της Θήρας (Σαντορίνης). Η σημερινή μορφή του νησιού είναι αποτέλεσμα γεωλογικών μεταβολών που άρχισαν πολύ πρώιμα. Ύστερα από τον κατακερματισμό της Αιγηίδος και τον καταποντισμό μεγάλων τμημάτων ξηράς, στην θέση της Θήρας απέμεινε μία βραχονησίδα που αντιστοιχούσε περίπου στην περιοχή του βουνού Προφήτης Ηλίας και του Πύργου. Η παλαιότερη ηφαιστειακή δράση σ" αυτή την νησίδα τοποθετείται στην περίοδο που αρχίζει πριν από 26 εκατομμύρια χρόνια περίπου και τελειώνει πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια.
Τα υλικά των εκρήξεων των ηφαιστειακών κέντρων της Θήρας, των Περιστεριών, του Σημαντηρίου, του Σκάρου και της Θηρασίας σχημάτισαν ένα νέο νησί, την Στρογγυλή. Μπορούμε να την φανταστούμε σαν ένα μεγαλόπρεπο ηφαιστειακό κώνο ύψους χιλίων μέτρων, με επιβλητικό κρατήρα στην κορυφή και μικρότερους στα πλευρά. Λάβα τιναζόταν κατά διαστήματα από τους κρατήρες και κυλούσε σαν πύρινο ποτάμι προς την θάλασσα.
Πριν από 25 χιλιάδες χρόνια περίπου, προς το τέλος δηλαδή του Πλειστόκαινου, σημειώνεται η πρώτη μεγάλη έκρηξη που μπορούμε να ανιχνεύσουμε επιστημονικά από τα ηφαιστειακά υλικά που έχουν κατασταλάξει στον βυθό της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Ακολούθησαν και άλλες καταστρεπτικές εκρήξεις, ώσπου το 1500 π.Χ. περίπου το νησί ανατινάχθηκε σχεδόν ολόκληρο και η ηφαιστειακή τέφρα έφτασε ως την Κρήτη και την Σικελία.
Με την σταθεροποίηση των μαζών της ξηράς ο ελληνικός χώρος έχει ουσιαστικά διαμορφωθεί. Ωστόσο η στάθμη της θάλασσας παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις που επηρεάζουν την ακτογραφία. Σε μία παγετώδη περίοδο μεγάλου ψύχους το Αιγαίο και το Ιόνιο έχασαν τεράστιους υδάτινους όγκους και η στάθμη της θάλασσας κατέβαινε από 100 έως 200 μέτρα.
Οι συνέπειες αυτής της μεταβολής της στάθμης ήταν σημαντικές : σχεδόν όλες οι Κυκλάδες έβγαιναν σαν ενιαία μάζα ξηράς (Αιγαίο Βουνό) επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Κρήτη και η Πελοπόννησος επικοινωνούσαν ίσως με γέφυρα ξηράς δια μέσου Κυθήρων και των Αντικυθήρων.
Οι βόρειες Σποράδες είχαν ενωθεί με την Θεσσαλία. Ο Θερμαϊκός μόλις υπήρχε και η Θάσος ήταν ενωμένη με την στεριά. Το ίδιο και η Χίος. Δεν υπήρχε ακόμα Παγασητικός, ούτε Ευβοϊκός ή Αμβρακικός. Η Κέρκυρα ήταν ενωμένη με την Ήπειρο και η Εύβοια με την Αττική.
Καθώς κυλούν οι χιλιετίες, η μορφολογία της ξηράς ακολουθεί και αυτή την εξελικτική της πορεία. Η αποσάθρωση των ορεινών όγκων από τα νερά της βροχής και τον άνεμο, οι μεταβολές της θερμοκρασίας και της υγρασίας αλλάζουν το ανάγλυφο του τόπου. Χαμηλώνουν οι οροσειρές και τα υλικά των αποσαθρώσεων μεταφέρονται από τα ποτάμια και τους χειμάρρους στην θάλασσα ή σε κλειστές λεκάνες και πεδιάδες όπως της Θεσσαλίας και της Βοιωτίας.
Με την διαδικασία αυτή σχηματίζονται τα εύφορα εδάφη που θα αποτελέσουν τις εστίες για την συγκέντρωση των πρώτων ανθρωπίνων ομάδων στον Ελληνικό χώρο. Με τον τρόπο αυτό σχηματίστηκαν ο πηλός, η άργιλος, η άμμος, τα κροκαλοπαγή πετρώματα, ο ψαμμίτης, η γνώριμη ερυθρογή (κοκκινόχωμα) και πολλά ιζηματογενή πετρώματα.
Αλλά στην τελική διαμόρφωση του ελληνικού χώρου θα συμβάλουν επίσης οι σεισμοί και η δράση των ηφαιστείων.
Η Ελλάς και η Ιταλία είναι οι μόνες Μεσογειακές χώρες που έχουν ηφαίστεια, κυρίως στις ακτές τους ή στα νησιά. Σ" αυτές τις περιοχές ο φλοιός της γης ήταν ευπαθής, εξ" αιτίας των ρηγμάτων που προκάλεσαν οι τεκτονικές αναστατώσεις, με αποτέλεσμα την ώθηση στην επιφάνια μάγματος από τα έγκατά της γης.
Τα σπουδαιότερα Ελληνικά ηφαίστεια Αιγίνης, Μεθάνων, Πόρου, Μήλου, Κιμώλου, Πολυαίγου, Φολεγάνδρου, Θήρας, Νισύρου και Κω, σχηματίζουν ένα ηφαιστειακό τόξο που εκτείνεται στα νότια κράσπεδα μιας καταποντισμένης ξηράς. Τα βαθιά ρήγματα στο βόρειο Αιγαίο δημιούργησαν τα ηφαίστεια της Τρωάδος, της Μυτιλήνης, ίσως και της Χίου, που βρίσκονται στον ίδιο ηφαιστειακό άξονα.
Τέλος τα ηφαίστεια του Οξυλίθου (Κύμης), της Λήμνου, της Ίμβρου, της Σαμοθράκης και των Φερρών της Θράκης σχηματίζουν ένα άλλο τόξο, παράλληλο προς το ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου. Όλα αυτά τα ηφαίστεια υπήρξαν εργαστήρια κατασκευής πολυτίμων ορυκτών πρώτων υλών, που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος από την Προϊστορία.
Το σπουδαιότερο από ιστορική άποψη ηφαίστειο της Ελλάδος και ίσως το πιο ενδιαφέρον ηφαιστειακό κέντρο του κόσμου είναι το ηφαίστειο της Θήρας (Σαντορίνης). Η σημερινή μορφή του νησιού είναι αποτέλεσμα γεωλογικών μεταβολών που άρχισαν πολύ πρώιμα. Ύστερα από τον κατακερματισμό της Αιγηίδος και τον καταποντισμό μεγάλων τμημάτων ξηράς, στην θέση της Θήρας απέμεινε μία βραχονησίδα που αντιστοιχούσε περίπου στην περιοχή του βουνού Προφήτης Ηλίας και του Πύργου. Η παλαιότερη ηφαιστειακή δράση σ" αυτή την νησίδα τοποθετείται στην περίοδο που αρχίζει πριν από 26 εκατομμύρια χρόνια περίπου και τελειώνει πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια.
Τα υλικά των εκρήξεων των ηφαιστειακών κέντρων της Θήρας, των Περιστεριών, του Σημαντηρίου, του Σκάρου και της Θηρασίας σχημάτισαν ένα νέο νησί, την Στρογγυλή. Μπορούμε να την φανταστούμε σαν ένα μεγαλόπρεπο ηφαιστειακό κώνο ύψους χιλίων μέτρων, με επιβλητικό κρατήρα στην κορυφή και μικρότερους στα πλευρά. Λάβα τιναζόταν κατά διαστήματα από τους κρατήρες και κυλούσε σαν πύρινο ποτάμι προς την θάλασσα.
Πριν από 25 χιλιάδες χρόνια περίπου, προς το τέλος δηλαδή του Πλειστόκαινου, σημειώνεται η πρώτη μεγάλη έκρηξη που μπορούμε να ανιχνεύσουμε επιστημονικά από τα ηφαιστειακά υλικά που έχουν κατασταλάξει στον βυθό της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Ακολούθησαν και άλλες καταστρεπτικές εκρήξεις, ώσπου το 1500 π.Χ. περίπου το νησί ανατινάχθηκε σχεδόν ολόκληρο και η ηφαιστειακή τέφρα έφτασε ως την Κρήτη και την Σικελία.
Πηγη
Πηγη
