Ο Mύθος του Προμηθέα

Ο Προμηθέας ήταν μυθική μορφή της αρχαιότητας. Γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Ασίας ή Θέμιδας ή Αίθρας ή Κλυμένης. Αδέλφια του ήταν οι Ιαπετίδες Επιμηθέας, Άτλας και Μενοίτιος. Το όνομά του σημαίνει «συνετός», «προνοητικός». Παράγεται από την πρόθεση «προ» και το ρήμα «μανθάνω», όπου το «α», σε ορισμένες αρχαιοελληνικές διαλέκτους, γίνεται «η».

Συμμάχησε με το ανθρώπινο γένος κατά του Δία. Σύμφωνα με άλλο μύθο ήταν γιος της Ήρας και του Ευρυμέδοντα. Κατά την παράδοση ήταν αρχιτεχνίτης, όπως ο Ήφαιστος και ο Πυγμαλίωνας, αλλά κατεχόταν από "κακές σκέψεις" γι' αυτό και τιμωρήθηκε από το Δία. Ένας άλλος μύθος δέχεται ότι ανήκε στο λαό των Καβείρων και ότι η Δήμητρα τον μύησε στα μυστήρια. Λέγεται μάλιστα πως μαζί με τον Ήφαιστο, βοήθησε στη γέννηση της Αθηνάς, χτυπώντας το κεφάλι του Δία με δίκοπο τσεκούρι. Πολλές φορές ο Προμηθέας συγχέεται με τον Ήφαιστο. Στην πραγματικότητα όμως ήταν ξεχωριστή θεότητα μάλιστα προϋπήρχε του Ηφαίστου. Αντίθετα από αυτόν, ο Προμηθέας ήταν διττή φύση, είχε πάντα δίπλα του ως βοηθό του τον αδερφό του Επιμηθέα, που ήταν λιγότερο πανούργος απ' αυτόν.

Το ζευγάρι Προμηθέα και Επιμηθέα συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία του ανθρώπινου γένους. Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα του Πλάτωνα, οι θεοί κατασκεύασαν μέσα στη γη, από φωτιά και χώμα, διάφορα θνητά όντα. Όταν τα έφεραν στο φως, ανέθεσαν στα δυο αδέρφια να τα προικίσουν με ικανότητες. Κατά τη διανομή όμως ο Επιμηθέας άφησε τον άνθρωπο γυμνό και απροστάτευτο. Έτσι, ο Προμηθέας έκλεψε από τους θεούς τη φωτιά και τη δώρισε στους ανθρώπους. Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι το δεύτερο δώρο του στο ανθρώπινο γένος, που το αποτελούσαν άντρες, ήταν η πρώτη γυναίκα, η Πανδώρα. Άλλοι όμως δέχονται πως αυτό το δώρο, από το οποίο προήλθε το γυναικείο φύλο, ήταν των θεών, και ότι στην πραγματικότητα αποτελούσε τιμωρία των ανθρώπων.

Σχετικά με το γεγονός της φωτιάς υπάρχουν πολλοί μύθοι. Ένας από αυτούς παραδίνει ότι το ανθρώπινο γένος, που το αποτελούσαν ατελέστατα όντα, πολεμούσε μαζί με τον Προμηθέα εναντίον του Δία. Μετά τη νίκη των θεών, ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά και τη δώρισε στους ανθρώπους. Για την πράξη του αυτή, οι θεοί τον τιμώρησαν ως εξής: ο Ήφαιστος τον έδεσε με αλυσίδες σε μια κορυφή του Καύκασου, ενώ με διαταγή του Δία ένας αετός κατάτρωγε όλη τη μέρα το συκώτι του, το οποίο όμως ανανεωνόταν τη νύχτα. Η τιμωρία που είχε καθοριστεί να είναι αιώνια, έληξε με το φόνο του αετού από τον Ηρακλή. Σύμφωνα με το μύθο, έπρεπε κάποιος να κληρονομήσει το βασανισμό από τον ελευθερωμένο Προμηθέα Αυτός ήταν ο Κένταυρος Χείρων, στον οποίο ο Ηρακλής άνοιξε αιώνια πληγή άθελά του με ένα δηλητηριασμένο βέλος. Ο Προμηθέας ωστόσο φορούσε από τότε πάντα στο κεφάλι στεφάνι και στο δάχτυλο σιδερένιο δαχτυλίδι, σύμβολα πλήρους υποταγής στο Δία. Ο Προμηθέας λατρευόταν στην Αθήνα ως θεός της φωτιάς. Πολλοί καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν το μύθο του ως θέμα στα έργα τους

Προμηθέας και Άνθρωπος
Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέας τάχθηκε υπέρ του Δία και γι’ αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι άλλοι Τιτάνες. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους ήταν πολύ σημαντική. Κατά τον Λουκιανό, ο Προμηθέας, με την αρωγή της θεάς Αθηνάς, δημιουργεί τον πρώτο άνθρωπο (Χρυσό Γένος) από πηλό και φωτιά (κατά άλλους με το νερό του ήρωα Πανοπέα της Φωκίδας) και με μορφή όμοια με αυτή των θεών. Αυτό έλαβε χώρα μετά την Τιτανομαχία. Κατά τους Ορφικούς αυτός ο πηλός ήταν το χώμα που ποτίστηκε από το αίμα των Τιτάνων. 
Αναφερόμενος στην δημιουργία του ανθρώπου, ο Πλάτωνας μας μεταφέρει την εικόνα ενός όντος σφαιρικού, που διακρίνοταν σε τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και μεικτό) και είχε διπλή σειρά από μέλη και όργανα. Αργότερα ο Δίας, επειδή εξοργίστηκε από την αλαζονεία τους και φοβήθηκε τη δύναμή τους, τα χώρισε στα δύο. Τα ζώα δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο (μετά την Τιτανομαχία), αλλά από μίξη υλικών της Γης και της φωτιάς.
Η δημιουργία των όντων και του ανθρώπου έγινε μέσα στη γη. Όταν κλήθηκαν όλα τα όντα της Γης να βγουν στο φως, ανατέθηκε στον Προμηθέα και στον Επιμηθέα να δώσουν στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχει. Ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να του επιτρέψει να αναλάβει μόνος αυτή τη δουλειά. Έτσι ο Επιμηθέας ονομάτισε και απέδωσε στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που ήθελε ο ίδιος, με τρόπο ώστε να μην μπορούν να αλληλοκαταστραφούν (αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, Πλάτων, Πρωταγόρας 321α). Όταν έφτασε στο τέλος η ώρα του Ανθρώπου, δεν είχε να του δώσει παρά λίγες τρίχες και νύχια ευπαθή και ανίσχυρα. Από αυτό το λάθος ο Προμηθέας ανέλαβε την προστασία του Ανθρώπου.
 

Η Φωτιά, οι Επιστήμες και τα Γράμματα
Βλέποντας την κατάντια του ανθρώπινου γένους και την αδυναμία του απέναντι στη φύση, ο Προμηθέας αποφασίζει να του χαρίσει τη φωτιά. Έτσι, επισκεπτόμενος το εργαστήρι του Ήφαιστου, τοποθετεί τη φωτιά σε ένα κούφιο καλάμι και τη δίνει κρυφά στους ανθρώπους. Ως τόπος παράδοσης της φωτιάς αναφέρεται η πόλη Σικυώνα της Πελοποννήσου. Ο Προμηθέας έμαθε τους ανθρώπους να χειρίζονται τη φωτιά, να δημιουργούν εργαλεία και τους έμαθε τις Επιστήμες (που έκλεψε από την Αθηνά) και τα Γράμματα. Για να γλυτώσει την ανθρωπότητα από το μένος των θεών, την έμαθε να τους λατρεύει και να τους κάνει θυσια.

Οι θυσίες
Όταν έμαθαν οι άνθρωποι να κάνουν θυσίες στους θεούς τέθηκε θέμα για το ποια κομμάτια του ζώου θα άνηκαν στους θεούς και ποια στους θνητούς. Τότε ο Δίας συμφώνησε με τον Προμηθέα να δώσει το λόγο του πως όποιο μερίδιο διαλέξει, αυτό θα παίρνουν οι θεοί και το άλλο οι άνθρωποι. Έτσι, κατά μια μαρτυρία στη Σικυώνα, κατέβηκε ο Δίας να κάνει το ξεδιάλεγμα. Όμως ο Προμηθέας έντεχνα στο ένα μερίδιο έβαλε κόκκαλα και τα σκέπασε με λαχταριστό λίπος και στο άλλο κρέας που το σκέπασε με δέρμα. Ο Δίας επέλεξε αυτό με το λίπος και όταν έμαθε την απάτη ήταν πλέον αργά, είχε δώσει το λόγο του.
 
Η Πανδώρα
Οργισμένος ο Δίας ζητά από τον Ήφαιστο να του φτιάξει μια Γυναίκα. Έτσι δημιουργείται η Πανδώρα, από ξηρά και θάλασσα. Ονομάστηκε έτσι επειδή έλαβε πολλά χαρίσματα και δώρα από τους θεούς. Μαζί με αυτά παρέλαβε και ένα κουτί. Τέλος ο Ερμής την οδήγησε στον Επιμηθέα και εκείνος, παρά την συμβουλή του αδελφού του να μην δεχτεί δώρο από τον Δία, την έκανε γυναίκα του. Από το κουτί της Πανδώρας ξεχύθηκαν τα δεινά των ανθρώπων, ο θάνατος και η ελπίδα. Όμως ο Προμηθέας τους μαθαίνει την Ιατρική και τα βότανα.
 
Ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα
Ο Δίας θέλοντας να τιμωρήσει τους ανθρώπους, που έγιναν κακοί και άδικοι, και τον Προμηθέα, βρίσκει ευκαιρία να προκαλέσει κατακλυσμό. Η αιτία ήταν οι γιοί του Λυκάονα, απόγονοι του Πελασγού. Επισκεπτόμενος τους γιους του Λυκάονα, μεταμφιεσμένος σε ταξιδιώτη, του προσφέρθηκε ως φίλεμα μια σούπα φτιαγμένη από τα μέλη του σκοτωμένου αδελφού τους, του Νύκτιμου. Εξοργισμένος τους μετατρέπει σε λύκους και ανασταίνει τον Νύκτιμο. Αποφασίζει να εξαφανίσει την ανθρωπότητα (Χάλκινο Γένος). Ο Προμηθέας ενημερώνει τον γιο του Δευκαλίωνα, βασιλιά της Φθίας, για τις βουλές του Δία και τον προτρέπει να φτιάξει μια κιβωτό (λάρνακα), να την γεμίσει με εφόδια και ζώα και να μείνει μέσα μαζί με την γυναίκα του Πύρρα, κόρη του Επιμηθέα. Πράγματι όταν έγινε ο Κατακλυσμός, σώθηκε ο Δευκαλίωνας με την Πύρρα που δημιούργησαν το Γένος των Ηρώων (Τέταρτο Γένος) και την ανθρωπότητα.
 
Ο Καύκασος, ο Ηρακλής και ο Κένταυρος Χείρων
Φυσικά, αυτό εξόργισε τον Δία ο οποίος έδεσε τον Προμηθέα σε βράχια, στο όρος Καύκασο, και έβαλε έναν αετό να του τρώει το συκώτι κάθε πρωί. Επειδή ο Προμηθέας ήταν αθάνατος, κάθε βράδυ τα σπλάχνα του γιατρεύονταν. Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, μαθαίνουμε τη στάση του Τιτάνα απέναντι στην τιμωρία του και το μυστικό που κρατούσε από τον Δία. Τελικά ο Προμηθέας αποκαλύπτει το μυστικό που αφορούσε την Θέτιδα, την οποία ποθούσε ο Δίας, σε αντάλλαγμα την απελευθέρωσή του. Πράγματι περνώντας από τον Καύκασο ο Ηρακλής, με κατεύθυνση τη Χώρα των Εσπερίδων, σκοτώνει τον αετό και σπάει τις αλυσίδες του Ήφαιστου. Ο Προμηθέας, από ευγνωμοσύνη προς τον ημίθεο, του λέει πως θα πάρει τα Χρυσά Μήλα. Όμως ο Προμηθέας ήταν Τιτάνας και δεν μπορούσε να κατοικήσει τα δώματα του Ολύμπου. Η λύση δόθηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα. Ο Χείρωνας τραυματίστηκε κατά λάθος από βέλος του Ηρακλή, το οποίο είχε ποτιστεί με το δηλητηριώδες αίμα της Λερναίας Ύδρας. Το αίμα αυτό σκότωνε οτιδήποτε ζωντανό άγγιζε. Ο Χείρων επειδή ήταν αθάνατος, βασανιζόταν φρικτά από την πληγή που του έκανε το βέλος. Έτσι ζήτησε από τον Δία να δώσει την αθανασία του σε κάποιον άλλον, ώστε να πεθάνει και να λυτρωθεί από τους πόνους. Με αυτήν την αίτηση, η αθανασία του Κένταυρου Χείρωνα δόθηκε στον Προμηθέα.
 

Ο Προμηθέας κατά τον εσωτερισμό
Ο μύθος του Προμηθέα είναι ανάλογος με το μύθο του Ηφαίστου και έχει σαν βάση του το μεγάλο γεγονός της ανακάλυψης και χρήσης της φωτιάς από τον πρωτόγονο άνθρωπο πράγμα που είχε εξάψει την φαντασία των πρωτόγονων ανθρώπων. Η φωτιά αποτέλεσε για τον πρωτόγονο άνθρωπο όχι μόνον το πρώτο όπλο που κράτησε στα χέρια του για να κυριαρχήσει τη Φύση αλλά και το πρώτο του μέσο για να εξάγει και κατεργάζεται τα μέταλλα και να κτίζει οικήματα που τον προφυλάσσουν από τις καιρικές συνθήκες του περιβάλλοντος του. Σχετικά ο άνθρωπος αναρωτήθηκε:
Α) Μήπως αυτή η γήινη φλό­γα είναι ανάλογης φύσεως και προέρχεται από ύπερθεν της γης πηγή π.χ. τον Ήλιο (Θεός Απόλλων), ο οποίος στέλνει από ψηλά το φως του και τη θερμότητα του στην γη ή τον κεραυνό (Θεός Ζευς) που εκδηλώνεται βίαια και σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί αναφλέξεις πάνω στην επιφάνεια της γης.
Β) Μήπως την γήινη αυτή φλόγα την μετέφερε στην γη κάποιο δυνατό πλάσμα, άνθρωπος ή θεός και με αυτή προμήθευσε τους ανθρώπους;
Πώς λοιπόν οι άνθρωποι να μην έχουνε δοκιμάσει ένα αίσθημα ζωηρής ευγνωμοσύ­νης και θρησκευτικού σεβασμού προς ένα στοιχείο που υπήρξε το όργανο της πρώτης τους βελτίωσης των συνθηκών της ζωής του; Πώς να μην είχε μείνει κατάπληκτος στη θέα αυτού του μυστηριακού αποκτήματος που του έδινε μια μοναδική δύναμη;
Κατά τα προαναφερθέντα, ο Προμηθέας πρέπει να νοηθεί ως ο προμηθευτής της φωτιάς που αποκτά ο άνθρωπος με τη βοήθειά του. Αλλά αφού η φωτιά βρισκότανε στον ουρανό, εκεί θα έπρεπε να πήγε ο Προμηθεύς για να την αναζητήσει, πριν να την μεταφέρει στους ανθρώπους. Αλλά για να γίνει αυτό θα έπρεπε κι ο ίδιος να ήταν από θεϊκή γενιά.
Σύμφωνα με τις αναφορές της μυθολογίας ο Προμηθέας εμφανίζεται τόσον ως ο ευεργέτης του ανθρώπου που του προμηθεύει την φωτιά όσο και ο πλάστης του ανθρώπου ο οποίος έφτιαξε τον πρώτο άνδρα από πυλό. Έτσι λοιπόν έχουμε δυο μυθολογικές αναφορές.

Ο Προμηθέας ως ο ευεργέτης του ανθρώπου
Αλλά το θεϊκό φως ανήκε στην αρχή μονάχα στους θεούς ήταν ένας θησαυρός που φαίνεται πως τον κρατούσανε για τον εαυτό τους, και οι άνθρωποι έπρεπε να υποθέτουν πως το φύλαγαν οι θεοί ζηλότυπα. Επομένως μονάχα με πονηριά και με κλοπή θα ήτανε δυνατό ν’ αφαιρεθεί ένα μέρος αυτού του θησαυρού. «Ο συνετός γιος του Ιαπετού», λέει ο Ησίοδος, «εξαπάτησε το Δία κλέβοντας και κρύβοντας στο κοίλο ενός νάρθηκα την ακούραστη φωτιά, με τη αστραφτερή λάμψη» Το Ησιόδειο κείμενο δεν μας φανερώνει με ποιο μέσο εκτελέστηκε η κλοπή αλλά μια παράδοση, που την ακολούθησε κι ο Αισχύλος, στο πρώτο έργο της τριλογίας του, ανάφερε, ότι ο Τιτάνας πλησίασε στο εργαστήριο του Ηφαίστου, στο νησί της Λήμνου, κι έκλεψε από κει τη φλόγα . Σύμφωνα με μιαν άλλη εκδοχή, είχε ανάψει τον πυρσό του από τον τροχό του ήλιου. Το αγαθό, που με αυτό είχε ευεργετήσει ο Προμηθέας τους ανθρώπους, ήταν επομένως μια κατάκτηση που έγινε ενάντια στον ουρανό. 
Σύμφωνα λοιπόν με τις ελληνικές αντιλήψεις, αυτή η κατάκτηση που αρπάχτηκε σε βάρος του Δία, αυτός ο ανθρώπινος σφετερισμός δικαιωμάτων των θεών, απαιτούσε αναγκαστικά μιαν εξιλέωση. Ο εκτελεστής της κλοπής της φωτιάς, κατά συνέπεια, θα τιμωρηθεί. Άλλωστε ο Προμηθέας ανήκει στη γενιά των Τιτάνων που επαναστάτησαν ενάντια στους Θεούς και που ο κύριος του Ολύμπου τους είχε ρίξει στον Τάρταρο όμως αυτοί, είναι ένα πνεύμα του κακού, καταδικασμένο να υποστεί μια σκληρή τιμωρία.

Προμηθεύς ο λυόμενος. Ο Ηρακλής λύει τον Προμηθέα, 
από ανάγλυφη παράσταση στη Αφροδισιάδα της Καρίας

Ο Τιτάνας Προμηθέας φορτωμένος με άρρηκτα δεσμά, είναι δεμένος, είτε σε μια κολόνα, σύμφωνα με την αφήγηση του Ησιόδου, είτε στην κορφή του Καυκάσου, ενός βουνού της Σκυθίας, που κατά μια παράδοση ένας αετός μ’ απλωμένες φτερούγες, σταλμένος από το Δία, κατατρώει το αθάνατό του συκώτι μα όσο του καταβροχθίζει το τέρας την ημέρα άλλο τόσο ξαναγεννιέται κατά τη νύχτα. Ωστόσο το μαρτύριο του Τιτάνα δεν θα είναι αιώνιο. Έρχεται μια μέρα που η οργή του Δία ημερεύει και η λύτρωσή του γίνεται απ το χέρι του Ηρακλή.
Ο Τιτάνας Προμηθεύς δεν είναι μονάχα ο κλέφτης της ουράνιας φωτιάς αλλά είναι κι ο εκπρόσωπος της δραστήριας και προικισμένης με νόηση φιλόδοξης ανθρωπότητας, που ήθελε να αποκτήσει θεϊκές δυνάμεις και έτσι θέλει τον Προμηθέα να προσπαθεί να εξαπατήσει το Δία προκειμένου να εξασφαλίσει θεϊκό αγαθό στον άνθρωπο. Συνεπώς ο Προμηθέας συμβολίζει τον άνθρωπο που παλεύει με τη Φύση και που με την εξυπνάδα του και την ικανότητα του πετυχαίνει να της αποσπάσει μερικά απ’ τα μυστικά της και που έχει ως σκοπό του να την κυριαρχήσει και να αποκτήσει ακόμα και απαγορευμένα πράγματα να υψώσει τις επιθυμίες του πιο ψηλά και να οδηγήσει τις κατακτήσεις του πιο μακριά. Έτσι η παραδοσιακή τιμωρία του Προμηθέα εξηγιέται με την ιδέα της θεϊκής ζηλοτυπίας.Το λάθος του είχε για συνέπεια (σύγχρονα με τη δημιουργία της Πανδώρας, της γυναίκας με τα ολέθρια θέλγητρα) τη δυσάρεστη και κοπιαστική μοίρα της ανθρωπότητας, καταδικασμένης να εξαγοράζει την επιβίωσή της με τον ιδρώτα της.
Απαλλαγμένος από τούτες τις ηθικές ιδέες και περιορισμένος στην απλή έκφραση, ο μύθος, που μας απασχολεί, μας δείχνει στο πρόσωπο του Προμηθέα ένα πνεύμα πυρός, στο οποίο οι θεοί επιβάλλουνε μια τιμωρία πρόσκαιρη, που το αλυσοδένουν και το λευτερώνουν. Με αυτούς τους γενικούς όρους, δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε πως προσφέρει μια ομοιότητα με το μύθο του Ηφαίστου, που και αυτός επίσης, προκαλεί το θεϊκό θυμό, που του επιβάλλεται μια ποινή και που δεν ανακαλείται στον Όλυμπο παρά ύστερα από έναν ορισμένο χρόνο. Οι δυο μύθοι πρέπει, κατά συνέπεια, να αναφέρονται στην ίδια τάξη φαινομένων. Ο Προμηθέας κι ο Ήφαιστος, το έχουμε κιόλας δείξει, είναι όντα θεϊκά της ίδιας φύσεως.
Αν, κατά τον Αισχύλο, ο Ήφαιστος, με την ιδιότητα του σιδερά του Ολύμπου, αλυσοδένει τον Τιτάνα στο βράχο, παρά την επιθυμία του εκτελεί την ακαταμάχητη βούληση του κυριάρχου του Ολύμπου και δηλώνει πως του κοστίζει να είναι όργανο μιας βίας απέναντι σε έναν θεό «που είναι της γενεάς του». Στις μυθολογικές παραδόσεις, το ίδιο λειτούργημα απονέμε­ται, αδιάφορα, και στον Ήφαιστο και στον Προμηθέα: άλλοτε ο ένας, άλλοτε ο άλλος ανοίγει με το τσεκούρι του το κεφάλι του Δία για να εξέλθει η θεά Αθηνά. Η ανάμνηση της αρχικής τους ομοιότητας διατηρήθηκε πιστά στην αττική λατρεία, όπως το μαρτυράει ο κοινός βωμός που τους είχε αφιερωθεί και η ένωση των απεικονίσεων τους στην ίδια βάση, στην Ακαδημία . 
 Ο Ήφαιστος ως ο θεός της ουράνιας φωτιάς, έχει στενή συγγένεια με τον Προμηθέα μπορούμε να μας κάνει να υποθέσουμε πως ο τελευταίος είχε την ίδια σημασία, πριν περιοριστεί ο ρόλος του στο ρόλο του ευεργέτη των ανθρώπων, που τους φέρνει τη θεϊκή φλόγα. 
Το δέσιμο του Τιτάνα με αλυσίδες και η απελευθέρωση του είναι επομένως μυθολογικές εκφράσεις, που μας φαίνεται ότι πρέπει να εξηγηθούνε με το θέαμα που παρουσιάζει τον ουρανό ως την προέλευση της φωτιάς. 
Όμως αυτές οι εκφράσεις εφαρμόζονταν και σε πολλά και διάφορα φαινόμενα όπως για παράδειγμα είτε με τον ήλιο δέσμιο τη νύχτα, του δεν ξαναβρίσκει τη λευτεριά του την αυγή, είτε με τον ήλιο που τον σκιάζει το σύννεφο, είτε ακόμα με τη φωτιά του κεραυνού, που ξεφεύγει από τα δεσμά της ουράνιας του φυλακής και έρχεται στην γη και μάλιστα αυτό το τελευταίο παράδειγμα μας φαίνεται ότι αποδίδει ικανοποιητικά όλες τις λεπτομέρειες του μύθου του Προμηθέα.
Για τους Έλληνες, ο Προμηθέας δεν είναι εγκληματίας. Στις σχέσεις του με τη γη, είναι, αντίθετα, ένα πνεύμα φιλικό της ανθρωπότητας (φιλάνθρωπος), που την ανύ­ψωσε στον πολιτισμό, που την εμύησε στη γνώση όλων των τεχνών: Αντίληψη που σ’ αυτήν ο Αι­σχύλος έδωσε τις ωραίες αναπτύξεις που γνωρί­ζουμε. Με τη φωτιά, μια που υπήρξε το πρώτο όρ­γανο της κοινωνικής καλλιέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε πως το ανθρώπινο γένος άρχισε να βγαί­νει απ’ τη βαρβαρότητα και τη χοντροκοπιά του την αρχική, να ξεχωρίζει απ’ τον κόσμο των ζώων, ώστε να ζει τη δικιά του ζωή. Φτάσαν επομένως οι άνθρωποι να προσδώσουνε σ’ αυτή την ανακάλυ­ψη τις αρχές της πολυμήχανης κι έξυπνης ανθρω­πότητας, θεωρώντας το πρόσωπο που υπήρξε ο αυτουργός αυτής της ανακάλυψης σαν τον τύπο του πρώτου ανθρώπου.

Ο Προμηθέας ως ο δημιουργός του ανθρώπου.
Κατά την παράδοση ο Προμηθέας είναι ο δημιουργός του ανθρώπου τον οποίο έπλασε από πηλό κατά συνέπεια ο Προμηθέας είναι κάτι περισσότερο απ’ το αρχέτυπο του ανθρώπου, είναι ο γεννήτορας του. Συγκεκριμένα όπως ο Ήφαιστο να πλάθει την πρώτη γυναίκα και να της δίνει ζωή, το ίδιο κι ο Προμηθέας ζυμώνει το μουσκεμένο άργι­λο και κάνει το κορμί του πρώτου άντρα.
Μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, ο Δίας προστάξει τον Προμηθέα και την Αθηνά να δημιουργήσουν μια καινούργια ανθρώπινη γενιά από τη λάσπη που είχε κατακαθίσει στα νερά και, την εποχή του Παυσανία, δείχναν ακόμα στη Φωκίδα τον πηλό που μεταχειρίστηκε ο τιτάνας Προμηθεύς. Σε πολλά αρχαία ανάγλυφα βλέπουμε, πραγματικά, τον Προ­μηθέα να πλάθει το σώμα του ανθρώπου, είτε μονάχος είτε με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς.
Ο Αισχύλος αναφέρει ότι ο Προμηθέας γεννιέται από την Θέμιδα η οποία ως φαίνεται δεν είναι παρά μια άλλη μορφή της Γαίας . Ο Προμηθέας είναι λοιπόν το παιδί της Γης είναι ο αυτόχθονος άνθρωπος, που η παράδοση του παρουσιάζεται, με μερικές παραλλαγές, σ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την ίδια ιδέα, είναι ο πατέρας του Δευκαλίωνα, που, για τους Βοιωτούς, ήταν ο προπάτορας του ανθρώπινου γένους· ή ο σύζυγος της Πύρρας, που του δίνει για γιό τον Έλληνα, τον πατέρα των Ελλήνων.

Ο Φορωνεύς, ένας άλλος Προμηθεύς
Η ελληνική μυθολογία δίνει τον ίδιο ρόλο και σ’ ένα άλλο πρόσωπο θεϊκό, λιγότερο γνωστό από τον Προμηθέα, που ο θρύλος του προσφέρει μαζί με το θρύλο του Προμηθέα αξιοσημείωτες αναλογίες. Αυτό το πρόσωπο είναι ο Φορωνεύς, ήρωας ενός αρχαίου ποιήματος της «Φορωνίδος», που δυστυχώς χάθηκε. Ο θρύλος του είχε εντοπιστεί στην Αργολί­δα, όπου έκαιγε στο βωμό του μια αδιάκοπη φλό­γα, προορισμένη να θυμίζει, ότι ήταν ο εφευρέτης της φωτιάς . 
Ο Φορωνεύς φίλος και αυτός των ανθρώπων, όπως ο Προ­μηθέας, τους είχε καλέσει σε όλα τα ευεργετήματα της κοινωνικής ζωής συγκεντρώνοντας τους σε μια πόλη που είχε το όνομα του. Λέγαν ακόμα, ότι υπήρξεν ο πρώτος άνθρωπος ή ο πατέρας των θνη­τών . Η γενεαλογία που του δίνει πατέρα τον ποταμόν Ίναχο θυμίζει εκείνην που κάνει να γεννιέται ο Τιτάνας από την Ωκεανίδα Κλυμένη. 
Αλλά ο Φορωνέας είχε μητέρα τη νύμφη Μελία, καταγωγή, με σημασία, που τον ξεχωρίζει απ’ τον Προμηθέα. Η Μελία, που το όνομα της αρκεί να το δείξει, είναι η προσωποποίηση του δέντρου με το ξύλο το λευκό, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν μελία, κατά τον Ησίοδο, οι άνθρωποι της εποχής του χαλ­κού, και που είναι στους Έλληνες, εκείνο το ου­ράνιο δέντρο το κοινό σ’ όλες τις χρήσεις. Αυτό το δέντρο είχε ένα κλαδί φλογισμέ­νο από κεραυνό. Ένα θεϊκό πουλί, που φώλιαζε στα κλαδιά του, έκλεβε τούτο το κλαδί και τόφερνε με το ράμφος του στη γη.

Αν η διορατικότητα των Ελλήνων συμβάδιζε και με την ιδιοφυία τους, τότε ίσως Βιομηχανική Επανάσταση να είχε αρχίσει χίλια χρόνια πριν απο τον Κολόμβο. Και στην εποχή μας δεν θα προσπαθούσαμε να κατακτήσουμε την Σελήνη,αλλά τους άλλους πλανήτες. Αρθουρ Κλάρκ. 

Οτι κι αν σκεφτείς νομίζοντας οτι πρωτοτυπείς, θα ανακαλύψεις τελικά οτι εκείνοι οι αναθεματισμένοι αρχαίοι Έλληνες το είχαν σκεφτεί πρώτοι. Τσαρλς Φορι

Read more