Ο Ορφέας και ο Όμηρος έζησαν 16.500 χρόνια πριν από σήμερα!

ΝΕΩΤΕΡΗ ΜΕΛΕΤΗ ΒΑΣΕΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Απίστευτο: Ο Ορφέας και ο Όμηρος έζησαν 16.500 χρόνια πριν από σήμερα!

Γράφει o Γιώργος Λεκάκης

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο ήλθε στα χέρια μου, με τίτλο «Περίπλους στο παρελθόν», του εκπαιδευτικού Θεόδωρου Ποσταντσίδη, Στο βιβλίο αυτό, ο μελετητής κάνει μια ανατροπή στα έως τώρα συμβατικά λεγόμενα και μετρημένα, φοβισμένα, μασημένα λόγια του επίσημου επιστημονικού κατεστημένου. Από την εν λόγω εργασία του, λοιπόν, σας παρουσιάζω μια περίληψη: «Η χρονολόγηση ενός γεγονότος δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται ούτε από συμπτωματικά στοιχεία, ούτε βέβαια από κυκλικά επιχειρήματα, όπως γίνεται στην περίπτωση του Τρωικού Πολέμου, όπου οι επιστήμονες έδωσαν πρώτα μια ημερομηνία και κατόπιν έτρεξαν να προσαρμόσουν τα πάντα γύρω από αυτήν. Έτσι οι όποιες αναφορές υπάρχουν σήμερα δεν έχουν καμμία αξία μια και είναι απλά ένα ακόμα κυκλικό επιχείρημα. Ξεκινούν από το 1170 π.Χ. και φυσικά καταλήγουν υποχρεωτικά εκεί. Τα όποια αστρονομικά στοιχεία χρησιμοποίησαν αφορούσαν εκλείψεις, που συμβαίνουν πάντοτε, και φυσικά κοντά και σε αυτήν την ημερομηνία. Αλλά αυτό δεν είναι στοιχείο χρονολόγησης. Είναι σαν να πας στην ακροθαλασσιά και να αναρωτιέσαι αν θα βρεις κοχύλια για να δηλώσεις μετά ότι εκεί είναι η θάλασσα, χωρίς να σκέφτεσαι ότι από την αρχή πήγες εκεί.

Το θέμα μας όμως δεν είναι άλλο από την χρονολόγηση των ορφικών και ομηρικών κειμένων, με μερικά πραγματικά στοιχεία, που αφορούν αστρονομικά φαινόμενα μοναδικά, όπως η εαρινή ισημερία σε συγκεκριμένο ζώδιο και η ισομέρεια των εποχών.

Η Γη ισορροπεί μέσα σ' ένα βαρυτικό πεδίο, που από την μια κάνει τον φυσικό άξονά της να έχει μια κλίση 23,4° ως προς το επίπεδο της ελλειπτικής, το επίπεδο δηλαδή περιστροφής γύρω από τον ήλιο, και από την άλλη να εκτελεί μια περιστροφή κάθε ημέρα γύρω από τον άξονα αυτό δεξιόστροφη. Γι' αυτό και ο ήλιος "κινείται" ως προς εμάς αριστερόστροφα. Ταυτόχρονα η κλίση αυτή του άξονα συμβάλει στην δημιουργία των εποχών, ενώ παράλληλα αναγκάζει την Γη, όπως και κάθε "σβούρα" να κάνει ο άξονάς της μία πλήρη στροφή κάθε περίπου 25.760 χρόνια. Αυτή η μεγάλη στροφή ονομάζεται μετάπτωση ισημεριών μια και εξ αιτίας της η εαρινή ισημερία αλλάζει, κατά μέσον όρο κάθε 2.500 χρόνια (ζώδιο). Στην εποχή μας γίνεται στους Ιχθείς.

Όπως ξέρουμε η Γη περιφέρεται και γύρω από τον Ήλιο. Κάνει μια περιστροφή κάθε έναν χρόνο. Αυτή όμως η περιστροφή δεν είναι απόλυτα ομαλή. Από την μια η τροχιά της προσομοιάζει προς μια έλλειψη και από την άλλη το νοητό κέντρο αυτής της ελλειπτικής δεν ταυτίζεται με την θέση του Ήλιου. Είναι σαν ο Ήλιος να πλησιάζει, μέσα σ' ένα διάστημα 95.000 χρόνων, πότε προς την μια και πότε προς την άλλη πλευρά. Έτσι δημιουργούνται δύο σημεία τροχιακά. Αυτό που είναι το πιο κοντινό στον Ήλιο (περιήλιο) και το συμμετρικό του, που είναι πιο μακρινό από τον Ήλιο (αφήλιο). Δημιουργείται δηλαδή ένας άξονας συμμετρίας. Τα δύο δε τμήματα της ελλειπτικής ονομάζονται αψίδες. Η ετήσια κίνηση της Γης έχει όμως άλλα 4 «σταθερά» σημεία αναφοράς αποτέλεσμα και αυτό της κλίσης του άξονα της Γης. Τα δύο είναι τα σημεία που τέμνεται η ελλειπτική με την προέκταση του ισημερινού (ισημερίες) και ο κάθετος σε αυτά άξονας, που αντιπροσωπεύει τις τροπές του Ήλιου (μεγαλύτερη ημέρα και μεγαλύτερη νύχτα). Η αναπαράσταση αυτού του φαινομένου σε γράφημα είναι ένας κύκλος που τέμνεται από δύο άξονες (σχ. 1).

Η σύνθεση των αψίδων της ελλειπτικής με τον «τροχό» που είδαμε παραπάνω δίνει την διάρκεια των εποχών, γιατί ενώ οι άξονες τροπών και ισημεριών είναι σταθεροί ο άξονας περιηλίου-αφηλίου κινείται κάνοντας έναν κύκλο κάθε 20.936 χρόνια. Όταν αυτός ο άξονας περιηλίου-αφηλίου ταυτίζεται με τον άξονα των τροπών τότε η Άνοιξη έχει ίδιες ημέρες με το Καλοκαίρι και το Φθινόπωρο με τον Χειμώνα. Όταν όμως ταυτίζεται με τον άξονα των ισημεριών τότε ή ο Χειμώνας ισούται με την Άνοιξη και το Καλοκαίρι με το Φθινόπωρο ή Άνοιξη με το φθινόπωρο και το καλοκαίρι με τον χειμώνα. Το σημαντικό των παραπάνω πληροφοριών είναι ότι αυτές οι κινήσεις είναι μετρήσιμες μια και επαναλαμβάνονται με την ακρίβεια ενός ρολογιού. Έτσι ξέρουμε πότε συμβαίνουν». Οι αστρονομικές πληροφορίες των κειμένων
Όταν ο συγγραφέας αναφέρεται σε αρχαία κείμενα εννοεί «μόνον του Ορφέως, του Ομήρου και του Ησιόδου, κείμενα απροσδιορίστου έως σήμερα ηλικίας, μια και ούτε ένας - επαναλαμβάνω ούτε ένας - δεν γνωρίζει το πότε γράφηκαν. Πολλοί υπέθεσαν, αλλά κανείς δεν γνώριζε πραγματικά.
Ο Ορφέας, ο χαρισματικός αυτός πανεπιστήμων, στους λεγόμενους «Ύμνους» του μας δίνει μια σειρά από πληροφορίες για τα αστρονομικά φαινόμενα της εποχής του. Για όσους θέλουν να τον αμφισβητήσουν θα πω εδώ ότι ο Ορφέας (το ίδιο ισχύει και για τους άλλους) όταν παρατηρούσε τον ουρανό και κατέγραφε τα διάφορα φαινόμενα προφανώς δεν σκεφτόταν πώς να ξεγελάσει τους επόμενους χιλιάδες χρόνια μετά, αλλά θέλησε να τα καταγράψει, ώστε να μπορέσουν και να τα χρονολογήσουν. Μάλιστα ο αείμνηστος Κ. Χασάπης έγραψε μια διατριβή πάνω σε αυτά και κατάφερε να ταυτίσει με ακρίβεια τα λεγόμενα στους Ύμνους με αντίστοιχα αστρονομικά φαινόμενα. Οι λεγόμενοι Ύμνοι δεν ήταν δοξασίες τρελλαμένων πρωτογόνων, αλλά η καταγραφή των αστρονομικών και άλλων χαρακτηριστικών των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, αλλά και μια σειρά γήινων φαινομένων. Από το εξαίρετο αυτό βιβλίο, που αγνοήθηκε, αλλά ποτέ δεν διαψεύστηκε, αν και τελευταία κάποιοι προσπαθούν να οικειοποιηθούν τα συμπεράσματα του Κ. Χασάπη, μαθαίνουμε τα εξής:
α) Στον «Ύμνο» 27,3 (της Ρέας) λέει «ΤΑΥΡΟΦΟΝΩΝ ΖΕΥΞΑΣΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΝ ΑΡΜΑ ΛΕΟΝΤΩΝ».
β) Στον «Ύμνο» 14,2 (της Μητέρας των Θεών) αναφέρει: «Η ΛΙΣ ΤΑΥΡΟΦΟΝΟΣ ΙΕΡΟΤΡΟΧΟΝ ΑΡΜΑ ΤΙΤΑΙΝΕΙ».
γ) Στον «Ύμνο» 8,19 (του Ήλιου) συνεχίζει: «ΜΑΣΤΙΓΙ ΛΙΓΥΡΗ ΤΕΤΡΑΟΡΟΝ ΑΡΜΑ ΔΙΩΚΩΝ». Η κίνηση πέριξ του Ήλιου αναφέρεται ως κίνηση άρματος που την βλέπουμε και στην ιστορία του Φαέθωντος. Εδώ επίσης έχουμε αναφορά στους γνωστούς αστερισμούς του Λέοντα και του Ταύρου, που βρίσκονται, ως προς την ελλειπτική σε απόσταση τριών ζωδίων δηλαδή 90°. Όταν ο Λέων βρίσκεται στον άξονα των Τροπών, τότε ο Ταύρος βρίσκεται στην Εαρινή Ισημερία (σχ.2).

δ) Στον ύμνο 34,21-22 (στον Απόλλωνα) μας λέει: «ΜΙΞΑΣ ΧΕΙΜΩΝΟΣ ΘΕΡΕΟΣ Τ ΙΣΟΝ ΑΜΦΟΤΕΡΟΙΣΙΝ ΤΑΙΣ ΥΠΑΤΑΙΣ ΧΕΙΜΩΝΑ ΘΕΡΟΣ ΝΕΑΤΑΙΣ ΔΙΑΚΡΙΝΑΣ». Εδώ έχουμε μια σαφή αναφορά στο γνωστό στην Αστρονομία περιοδικό φαινόμενο της ισομέρειας των εποχών. Ας δούμε το νόημα, ή την απόδοση εάν θέλετε, αυτών των στίχων, γιατί εδώ είχαμε μια τεράστια παρανόηση από τους προηγούμενους ερευνητές:

Ο Ορφέας ναι μεν αναφέρει ότι το Θέρος και ο Χειμώνας είναι ίσοι, αλλά δεν εννοεί το γνωστό μας καλοκαίρι στην πλευρά αυτή της Εύκρατης Ζώνης, αλλά για το σύνολο Θέρος+Άνοιξη που αφορά το υπόλοιπο κομμάτι της Γης, στις άλλες δύο ζώνες, που έχουν μόνον δύο εποχές. Άλλωστε στον δεύτερο στίχο μας λέει επεξηγηματικά ότι οι τελευταίες (ΥΠΑΤΑΙΣ) ημέρες του Χειμώνα διακρίνονται (ΔΙΑΚΡΙΝΑΣ) από τις πρώτες (ΝΕΑΤΑΙΣ) ημέρες του Θέρους. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνον όταν ο χειμώνας και το θέρος γειτνιάζουν και αυτό συμβαίνει μόνον όταν θεωρούμε ότι υπάρχουν δύο εποχές. Τώρα για το πώς μπορούν να ξεχωρίσουν μεταξύ τους (ΔΙΑΚΡΙΝΑΣ) αυτό μπορεί να γίνει μόνον με την Εαρινή Ισημερία. Άλλωστε ακόμη και σήμερα λέμε ότι είναι η πρώτη ημέρα της Άνοιξης. Άρα την εποχή του το σύνολο ΘΕΡΟΣ+ΕΑΡ ισούτο με το ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ+ΧΕΙΜΩΝΑΣ. Αυτό συνέβη το 3983 π.Χ. και την προηγούμενη φορά το 14451 π.Χ.

Με βάση αυτά τα δύο πρώτα στοιχεία θα λέγαμε ότι αναφέρεται πιθανόν στο 3983 π.Χ. Αλλά εδώ έρχεται ο Όμηρος να μας δώσει το επόμενο στοιχείο. Στην Οδύσσεια (Ε,271-277) η Καλυψώ λέει στον Οδυσσέα ότι θα κινηθεί με βάση την θέση της Μ. Άρκτου, της οποίας καταγράφει την θέση με απόλυτη ακρίβεια, που είναι παμφαίνουσα (ΑΜΜΟΡΟΣ ΕΣΤΙ ΛΟΕΤΡΩΝ ΩΚΕΑΝΟΙΟ), δηλαδή βρίσκεται κοντά στον Β. Πόλο. Αυτή θα έπρεπε να βρίσκεται πάντοτε αριστερά του. Για να επιτευχθεί αυτό θα έπρεπε ο Οδυσσέας να έχει μια κίνηση από ΝΔ. προς ΒΑ.

«ΠΛΗΙΑΔΑΣ Τ ΕΣΟΡΩΝΤΙ ΚΑΙ ΟΨΕ ΔΥΟΝΤΑ ΒΟΩΤΗΝ ΑΡΚΤΟΝ Θ ΗΝ ΚΑΙ ΑΜΑΞΑΝ ΕΠΙΚΛΗΣΙΝ ΚΑΛΕΟΥΣΙΝ Η Τ ΑΥΤΟΥ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΚΑΙ Τ ΩΡΙΩΝΑ ΔΟΚΕΥΕΙ ΟΙΗ Δ ΑΜΜΟΡΟΣ ΕΣΤΙ ΛΟΕΤΡΩΝ ΩΚΕΑΝΟΙΟ ΤΗΝ ΓΑΡ ΔΗ ΜΙΝ ΑΝΩΓΕ ΚΑΛΥΨΩ ΔΙΑ ΘΕΑΩΝ ΠΟΝΤΟΠΟΡΕΥΕΜΕΝΑΙ ΕΠ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΧΕΙΡΟΣ ΕΧΟΝΤΑ»

Η Μ. Άρκτος ήταν παμφαίνουσα το 2500-2000 π.Χ. περίπου έως το 1000-500 π.Χ. Σήμερα, για παράδειγμα, δεν είναι παμφαίνουσα. Αμέσως διαπιστώνουμε ότι ούτε το 3983 π.Χ. ούτε το 14451 π.Χ. ήταν παμφαίνουσα στο Βόρειο Ημισφαίριο. Αδιέξοδο; Όχι, γιατί δεν χρησιμοποιήσαμε ακόμη όλα τα στοιχεία.

Είδαμε ότι η Εαρινή Ισημερία συνέβαινε στο ζώδιο του Ταύρου. Αυτό συνέβη από το 4000 π.Χ. έως το 1440 π.Χ. εάν υπολογίσουμε και το μεσοαστρικό κενό ανάμεσα στον Ταύρο και τον Κριό. Απ' αυτό βλέπουμε ότι το 3983 π.Χ. είχαμε ισομέρεια εποχών και ισημερία στον Ταύρο, αλλά όχι παμφαίνουσα την Μ. Άρκτο. Το δε 14451 π.Χ. ισομέρεια εποχών, φθινοπωρινή ισημερία στον Ταύρο (απέναντι δηλαδή), αλλά και κάτι αξιοπρόσεκτο ως προς την Μ. Άρκτο. 14451- 12880 (25760/2) = 1571, δηλαδή ακριβώς απέναντι από την εποχή που η Μ. Άρκτος ήταν παμφαίνουσα (σχ.3).

Ας υποθέσουμε ότι αντί για το Βόρειο Ημισφαίριο ο Ορφέας έμενε στο Νότιο Ημισφαίριο. Ξέρω ότι ακούγεται παράλογο, αλλά είναι απλά μια υπόθεση. Τότε το 14451 π.Χ. θα είχαν στον Νότο και ισομέρεια εποχών, αλλά και Εαρινή Ισημερία στον Ταύρο, μια και οι εποχές είναι αντίθετες. Παρ' όλα αυτά, πάλι δεν ικανοποιείται η θέση της Μ. Άρκτου. Ας δούμε τώρα και κάτι λίγο περίεργο πριν συνδυάσουμε όλα αυτά και βρούμε ημερομηνία που να ανταποκρίνεται σε όλα τα δεδομένα: Είδαμε την Καλυψώ να δίνει τις συγκεκριμένες οδηγίες στον Οδυσσέα για την νύχτα μόνο. Λέω για την νύχτα μόνο, γιατί κινούμενος στον άξονα Δύσης-Ανατολής θα έπρεπε να του πει ότι ο Ήλιος θα ξημερώνει κάπου μπροστά δεξιά και θα συνεχίσει να κινείται μέχρι να τον συναντήσει το μεσημέρι. Άρα έχοντας λοξά δεξιά τον Ήλιο μπορεί να προσανατολιστεί. Όμως η Καλυψώ δεν λέει κουβέντα. Είναι δυνατόν να μη μιλά για το προφανές και να του αναφέρει μόνον την Μ. Άρκτο; Ο Ησίοδος στο «Έργα και Ημέρες» (στ. 414-418) αναφέρει:

«ΗΜΟΣ ΔΗ ΛΗΓΕΙ ΜΕΝΟΣ ΟΞΕΟΣ ΗΕΛΙΟΙΟ ΚΑΥΜΑΤΟΣ ΙΔΑΛΙΜΟΥ, ΜΕΤΟΠΩΡΙΝΟΝ ΟΜΒΡΗΣΑΝΤΟΣ ΖΗΝΟΣ ΕΡΙΣΘΕΝΕΟΣ ΜΕΤΑ ΔΕ ΤΡΕΠΕΤΑΙ ΒΡΟΤΕΩΣ ΧΡΩΣ ΠΟΛΛΟΝ ΕΛΑΦΡΟΤΕΡΟΣ ΔΗ ΓΑΡ ΤΟΤΕ ΣΕΙΡΙΟΣ ΑΣΤΗΡ ΒΑΙΟΝ ΥΠΕΡ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΗΡΙΤΡΕΦΕΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ»

Αρχίζει λοιπόν και περιγράφει μία-μία τις διάφορες εποχές για να προσδιορίσει την εποχή που γίνεται η επιτολή του άστρου του Σειρίου, δηλαδή το πότε ο Σείριος ανατέλλει πριν από τον Ήλιο. Στην αρχή καλοκαίρι («ΗΜΟΣ ΔΗ ΛΗΓΕΙ ΜΕΝΟΣ ΟΞΕΟΣ ΗΕΛΙΟΙΟ ΚΑΥΜΑΤΟΣ ΙΔΑΛΙΜΟΥ») που τελειώνει, μετά έρχεται το φθινόπωρο με τις βροχές του («ΜΕΤΟΠΩΡΙΝΟΝ ΟΜΒΡΗΣΑΝΤΟΣ ΖΗΝΟΣ ΕΡΙΣΘΕΝΕΟΣ») και μετά έρχεται ο χειμώνας, η εποχή που ο ήλιος είναι λιγότερο ισχυρός και γι' αυτό το δέρμα των ανθρώπων γίνεται πιο ανοιχτό («ΜΕΤΑ ΔΕ ΤΡΕΠΕΤΑΙ ΒΡΟΤΕΩΣ ΧΡΩΣ ΠΟΛΛΟΝ ΕΛΑΦΡΟΤΕΡΟΣ»). Τότε μας λέει ότι ο Σείριος ανατέλλει πριν από τον Ήλιο. Αυτό όμως στο Βόρειο Ημισφαίριο συμβαίνει Αύγουστο. Δηλαδή καλοκαίρι, την εποχή που είναι χειμώνας στο Νότιο. Εφέτος συγκεκριμένα συμβαίνει στην αρχή του χειμώνα του Νότου (13 Ιουνίου, Kstars software), όπως ακριβώς αφήνεται να εννοηθεί από τον Ησίοδο. Ο Ησίοδος, λοιπόν, μας μιλά για αστρικά γεγονότα, που μπορεί να δει κάποιος μόνον από τον Νότο, την αντίστοιχη εποχή και όχι από τον Βορρά.

Γιατί δεν υπάρχουν τα τρία περιγραφόμενα φαινόμενα ταυτόχρονα; Γιατί ο Οδυσσέας πηγαίνοντας ανατολικά, ας πούμε σχηματικά από την Αμερική προς την Ευρώπη, δεν βλέπει τον Ήλιο μπροστά του; Γιατί ο Ησίοδος περιγράφει γεγονότα που συμβαίνουν μόνον στο Νότιο ημισφαίριο;

Πριν μερικά χρόνια αναπτύχθηκε η θεωρία του Ωρίωνα. Αυτή έλεγε ότι οι τρεις πυραμίδες αντιπροσωπεύουν τα τρία αστέρια της Ζώνης του Ωρίωνα και μάλιστα με καταπληκτική ακρίβεια μια και ανταποκρίνονταν στην αναλογία του φαινόμενου μεγέθους τους όσο και στην διάταξή τους και πολλές ακόμη λεπτομέρειες. Εκεί που ατύχησε η θεωρία αυτή ήταν στο ότι στον ουρανό του Β. Ημισφαιρίου η θέση της Ζώνης του Ωρίωνα είναι ανάποδα σε σχέση με την διάταξη των πυραμίδων (εικ.4).

Εάν κάνουμε μια τολμηρή υπόθεση και εδώ και ας ανατρέψουμε την Γη. Τότε στις ίδιες μοίρες, αλλά στο Νότιο πια ημισφαίριο θα είχαμε (εικ.5) τον Ωρίωνα στην θέση που θα ταυτίζονταν με την ακριβή τοποθέτηση των πυραμίδων της Αιγύπτου».

Και ο συγγραφέας καταλήγει: «Αλλά δεν καλούμαστε να δημιουργήσουμε την δική μας εκδοχή της Ιστορίας, αλλά να αποτυπώσουμε την ίδια την Ιστορία. Έτσι όσο και εάν φανεί τολμηρό, απίθανο ή αδύνατο για κάποιους, όλα αυτά τα στοιχεία, μαζί με αυτό των πυραμίδων, ταιριάζουν μόνον σε μία περίπτωση: Φαίνεται ότι κάποια στιγμή, μετά από το 14451 π.Χ. είχαμε ανατροπή των φυσικών πόλων της Γης! Υπάρχουν επιστήμονες που έχουν στοιχεία γι' αυτό. Όλοι αυτοί ήξεραν τι έβλεπαν στον ουρανό τους και προφανώς δεν τα έλεγαν για να μας κοροϊδέψουν. Έτσι όπως λέει και ο Σ. Χόλμς, όταν αποκλείσεις το αδύνατο, αυτό που μένει, όσο περίεργο και να φαίνεται, είναι πάντα η αλήθεια. Εδώ αδύνατο είναι να μην ήταν έτσι διατεταγμένος ο Ουρανός! Άρα είχαμε ανατροπή πόλων, που βέβαια κατέστρεψε σχεδόν τα πάντα εδώ στην Γη (γι' αυτό και οι Κέλτες φοβόντουσαν μην πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους), αλλά πριν από αυτήν, το 14451 είχαμε και ισομέρεια εποχών, αλλά και Εαρινή Ισημερία στον Ταύρο στο τότε Νότιο Ημισφαίριο, και σήμερα Βόρειο, μια και δεν επηρεάζονται από αυτό, αλλά και την Μ. Άρκτο παμφαίνουσα στο Β. Ημισφαίριο μια και ο άξονας πήρε την ακριβώς απέναντι θέση (σχ.6).

Ταυτόχρονα, λόγω της ανατροπής, η Γη σταμάτησε αναγκαστικά την περιστροφή της και περιστράφηκε αντίθετα από ό,τι πριν, έτσι ώστε να εναρμονιστεί με το βαρυτικό πεδίο μέσα στο οποίο βρίσκεται. Αυτό φαίνεται άλλωστε από τον μύθο του θρόνου του Άργους, που θα άλλαζε χέρια μόνον αν ο Ήλιος ανέτειλε από την Δύση, όπως και έγινε! Μ' αυτόν τον τρόπο και όλες οι αναφορές που βρίσκουμε στον Ορφέα, τον Όμηρο και τον Ησίοδο σχετικά με το πού δύει ή ανατέλλει ο Ήλιος αλλά και από πού φυσούν οι αντίστοιχοι άνεμοι, παίρνουν πραγματικό νόημα μια και ταυτίζονται απόλυτα με την πραγματική Γεωγραφία. (Στα γραφήματα 7-8 φαίνεται πως με την ανατροπή αλλάζει η κατεύθυνση περιστροφής και άρα πρέπει, λόγω βαρυτικού πεδίου, να σταματήσει και να περιστραφεί ανάποδα που αυτό σημαίνει ότι πλέον ανατέλλει από εκεί που έδυε).

Ένα ακόμη σχετικό στοιχείο είναι οι Αργοναύτες, που μόλις περνούν την Τροία σταματούν. Και τότε διαπιστώνουν ότι ο Ήλιος δύει μπροστά τους μέσα στην θάλασσα! Αυτό δεν είναι εφικτό ακόμη και χωρίς ανατροπή στην σημερινή υποτιθέμενη θέση (εικ.9) πολύ δε μάλλον με την ανατροπή της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Απ' όλα τα παραπάνω προκύπτουν αβίαστα τα εξής συμπεράσματα:

α) Ο Ορφέας έζησε και έδρασε περί το 14500 π.X. ή 16.500 χρόνια από σήμερα. Τότε έγινε η Αργοναυτική Εκστρατεία και λίγο μετά, με μια γενεά διαφορά, ο Τρωικός Πόλεμος.

β) Ο Όμηρος, όπως και ο Ησίοδος (ή ο «Ησίοδος» των «Έργων» για να ακριβολογώ) αν και δεν προσδιορίζουν επακριβώς την εποχή που έζησαν, εν τούτοις από κάποιες άλλες αστρονομικές παρατηρήσεις, που δεν αφορούν το παρόν άρθρο, υπολογίζω ότι έζησαν γύρω στα 500-700 χρόνια μετά, δηλ. περίπου 16.000 χρόνια από σήμερα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έζησαν ταυτόχρονα. Ίσως μια καλή χρονική ένδειξη να είναι ότι τα γεγονότα στην εποχή τους είχαν μια απήχηση, αλλά οι λεπτομέρειες είχαν ξεχαστεί. Γι' αυτό και οι αστρονομικές παρατηρήσεις στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια είναι περιορισμένες και αφορούν εκλείψεις κλπ., σε σχέση με τα σημαντικά αστρικά γεγονότα που προσφέρει ο Ορφέας, αλλά αγνοεί, ίσως, ο Όμηρος.

γ) Η ελληνική Ιστορία, και όχι πια προϊστορία, μια και έχουμε γραπτά κείμενα ηλικίας 16.500 ετών αναγνωρισμένα απ' όλους, πρέπει να ξαναγραφτεί. Ταυτόχρονα και η ομηρική γεωγραφία πρέπει να αλλάξει εκ βάθρων.

δ) Οι «Ινδοευρωπαίοι» κλπ. θα πρέπει να αναθεωρηθούν, μια και η παγκόσμια, μητέρα, γλώσσα είναι η λεγόμενη ορφική (αλλά και ομηρική) γλώσσα και το παγκόσμιο γλωσσικό φαινόμενο είναι αποτέλεσμα ενός κοινού παγκόσμιου πολιτισμού που σχεδόν έσβησε και όχι μια τυχαία διάσπαρτη λειτουργία».

ΠΗΓΕΣ: Τα στοιχεία είναι από το δίτομο βιβλίο του Θ. Ποσταντσίδη «Περίπλους στο παρελθόν». Και: Ορφικά (Αργοναυτικά και ύμνοι), Ομήρου («Οδύσσεια»), Ησιόδου («Έργα και Ημέρες»), Astronomical Software: Kstars, Γρ. Α. Αντωνακόπουλου «Γενική Αστρονομία», εκδ. ΟΑΕΔ Αθήναι, 1986, συλλογικό «Άτλας του Ουρανού», εκδ. Susaeta 2008, Wikipedia, http://www.eugenfound.edu.gr, http://spaceplace.nasa.gov

Πηγή: http://www.xronos.gr/detail.php?ID=97389

Πηγή: thesecretrealtruth , pirforosellin , diadrastika

Read more

Θεόφραστος περί της μυθικής Ατλαντίδος

Ένα απόσπασμα του Αιμιλιανού ο οποίος διέσωσε μία άγνωστη αναφορά στην μυθική Ατλαντίδα του Θεόφραστου (σύγχρονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου).  Πρόκειται περί ενός διαλόγου μεταξύ του Μίδα ( του Φρυγός) και του Σειληνού.
Διατήρησα το ύφος του κειμένου όπως το διάβασα στο βιβλίο: «Αι εκπληκτικαί αποκαλύψεις επί της αρχαίας Ελλάδος», του Αντωνίου Χαλά.

Η περιγραφή έχει ως εξής:

«Ο Θεόπομπος διηγείται μία συνομιλία του Μίδου του Φρυγός και του Σειληνού. Ο Σειληνός είναι τέκνο νύμφης, Θεού μεν αφανέστατος κατά την φύσιν ανθρώπου κρείτων, αφού ήτο και αθάνατος. Πολλά μεν άλλα μεταξύ αλλήλων διεξήχθησαν, αλλά τα ακόλουθα ήσαν τα σπουδαιότερα εξ όσων έλεγε ο Σειληνό, εν τη ανωτέρα του σοφία προς τον Μίδα:

Έλεγε λοιπόν πως η Ευρώπη, η Ασία, και η Αφρική είναι νήσοι εν παραβολή προς την Ήπειρον, την υπάρξασαν εις αρχαιότατους καιρούς, πέραν του γνωστού κόσμου. Τόσο απέραντον ήτο το μέγεθος αυτής. Η ήπειρος αυτή ήτο η τελευταία, η οποία έτρεφεν επ΄ αυτής ζώα γιγάντια, οι δε επ’ αυτής ζώντες άνθρωποι ήσαν διπλάσιοι κατά το μέγεθος των ανθρώπων της εποχής καθ’ ην η διήγησης έλαβε χώρα.

Ο δε χρόνος της ζωής των δεν ήτο όσον ζώμεν ημείς αλλά διπλάσιος. Και πολλά μεν ήσαν αι επ’ αυτής πόλεις και διάφοροι οι βίοι των ιδωτών, οι δε νόμοι των ήσαν αντίθετοι των ιδικών μας. Αι δε πόλεις των ήσαν πλουσιώτατοι, μία δε εκ των πόλεων εκείνων είχε πληθυσμόν ανώτερου του ενός εκατομμυρίου. Ο χρυσός και ο άργιλος ευρίσκοντο παρ’ αυτό εις μεγάλη ποσότητα.

Στην συνέχεια ο Αιλιανός διηγήται πως υπήρχε διαρκής πόλεμος κυρίως μεταξύ δύο πόλεων, εκ των οποίων η μία ονομάζετο Μάχιμος, η δε ετέρα Ευσεβής. Οι μεν λοιπόν Ευσεβείς διήγον εν ειρήνη και βαθύν πλούτον, έλάμβανον δε τους καρπούς εκ της γης άνευ αρότρων και βιών, διότι εις αυτούς άσπαρτα και ανήτροτα τα πάντα εφύοντο. Διετελούσι δε καθ’ όλον τον βίον υγιείς και άνοσο, πέθνησκον δε γελώντες και τερπόμενοι εξαιτερικώς.

Τόσον δε αναμφισβήτως ήσαν δίκαιοι, ώστε και οι Θεοί δεν ησθάνοντο την ανάγκη να επιφοιτώσι παρ’ αυτοίς. Οι δε κάτοικοι της Μαχίμου πόλεως και μαχιμώτατοι ήσαν και ένοπλοι, διαρκώς πολεμούντες και υποδουλούντες τους όμορους. Τοιουτοτρόπως η πόλις αυτή άρχει πάμπολλων εθνών. Αποθνήσκουσι δε σπανιότατα υπό νόσου, διότι οι πλείστοι υποκύπτουν κατά τους πολέμους.

Τοιαύτη δε ήτο η παρ’ αυτοίς αφθονία του χρυσού και του αργύρου, ώστε είχον μικρότεραν παρ’ αυτοίς αξίαν , ή όσο έχει παρ’ ημίν ο σίδηρος.

Επιχείρησαν δε κάποτε να διαβώσιν ούτοι εις τα ιδικά μας χώρας, και διαπλεύσαντες τον Ωκεανόν με απειράριθμα στρατεύματα, έφθασαν δε μέχρι των Υπερβορείων. Αντιληφθέντες όμως την αθλιότητα, εις την οποία ζώμεν, καταφρόνησαν να προχωρήσουν περαιτέρω. …»

Ο Θεόφραστος (372 π.Χ. – περ. 287/5 π.Χ.) ήταν φιλόσοφος της αρχαιότητας. Θεωρείται συνεχιστής του έργου του Αριστοτέλη τον οποίο και διαδέχτηκε στη διεύθυνση της Περιπατητικής σχολής.

Πηγή

Read more

Μυστήρια στη σκιά του Ερεχθείου

 

Το Ερέχθειον στέκει σεμνά δίπλα στον μεγαλόπρεπο Παρθενώνα καλυμμένο με ένα πέπλο μυστηρίου (ίσως σαν κι αυτό που προσφερόταν στην προστάτιδα θεά κατά τη διάρκεια των Παναθηναίων) κρύβοντας μέχρι σήμερα καλά τα μυστικά του.
Το Ερέχθειον μαζί με ορισμένα σπήλαια της βόρειας πλευράς της Ακρόπολης –με σημαντικότερα εκείνα της Αγλαύρου ή Αγραύλου και των Αρρηφόρων- αποτελούσε το κομβικό σημείο μιας αρχέγονης λατρείας αναγόμενης σε χρόνους προ δωδεκαθέου, καθώς και της τέλεσης μυστηρίων προς τιμήν αρχέγονων δυνάμεων που συγκεντρώνονταν, τουλάχιστον φανερά, στο πρόσωπο της Παλλάδος Αθηνάς.


Τοποθεσία-Ιστορία

Το πιο παράξενο από πλευράς αρχιτεκτονικής κτίριο της Ακρόπολης, αλλά ταυτόχρονα και το σημαντικότερο από άποψης λατρείας ιερό της αρχαίας Αθήνας ήταν το Ερέχθειον. Κτισμένο στην βόρεια πλευρά της Ακρόπολης, στον τόπο δηλαδή όπου βρίσκονταν τα ιερότερα σημεία της πόλης, εκεί όπου τα όρια της μυθολογίας και της ιστορίας ήταν δυσδιάκριτα. Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας πλευράς της Ακρόπολης ήταν για πολύ καιρό «άβατον», κλειστό, δηλαδή, για το κοινό και άνοιξε επιτέλους λίγους μήνες πριν.
Στα πανάρχαια χρόνια στην θέση αυτή περίπου βρισκόταν το «μέγαρον» όπου κατοικούσε ο τοπικός άρχοντας της Ακρόπολης, μια εποχή δηλαδή πριν ακόμη ο Θησέας ενώσει τους δήμους της Αττικής σε μία πόλη. Στο «μέγαρον» επίσης λατρευόταν και η μεγάλη θεά της γονιμότητας, καθώς ο άρχοντας είχε και θρησκευτικά καθήκοντα και αυτό ήταν το σπουδαιότερο ιερό της περιοχής.
Αργότερα κατά τον 8ο αιώνα π.Χ., κτίστηκε πάνω από το παλαιό ανάκτορο ένας μικρός ναός της Αθηνάς, ο οποίος έμεινε γνωστός ως «αρχαίος νεώς», ονομασία που κληρονόμησαν και όλοι οι μεταγενέστεροι ναοί που κτίστηκαν στον ίδιο τόπο. Εκεί στεγαζόταν το ιερότερο άγαλμα της Αθηνάς, το οποίο ήταν πανάρχαιο και για το οποίο έλεγαν πως ήταν «διιπετές» δηλαδή πως είχε πέσει από τον ουρανό(!).

 E. Dodwell, Νοτιοδυτική άποψη του Ερεχθείου, 1805

Τον 6ο αιώνα π.Χ. ένας πολύ μεγαλύτερος ναός, που εκτεινόταν (με βάση τα σημερινά κτίσματα) από τη νότια πλευρά του Ερεχθείου ως τη βόρεια του Παρθενώνα, αντικατέστησε τον παλαιό, όμως η ονομασία «αρχαίος νεώς» διατηρήθηκε και εκεί παρέμεινε το ιερό ξόανο της θεάς.
Όλα τα ιερά της Ακρόπολης καταστράφηκαν από τους Πέρσες το 480 π.Χ., όταν κατέλαβαν την Αθήνα. Όταν αργότερα οι Έλληνες θα νικήσουν τους Πέρσες, οι Αθηναίοι αφού πρώτα θάψουν τα συντρίμμια των αρχαίων ιερών στις κοιλότητες του βράχου, επισκευάζουν τον αρχαίο ναό για να συνεχιστεί η λατρεία της Αθηνάς.
Το Ερέχθειον με την μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα κτίστηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 5ου αιώνα π.Χ. Αρχικά, είχε διατηρήσει την ονομασία των παλαιότερων ναών της περιοχής και αναφερόταν ως «αρχαίος νεώς». Εκεί, άλλωστε, θα βρισκόταν τώρα το ξόανο της Αθηνάς. Πολύ αργότερα ονομάστηκε Ερέχθειον, από το όνομα του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα.
Το πρώτο που παρατηρεί κανείς στον συγκεκριμένο ναό είναι το εντελώς ιδιόμορφο σχήμα του, που δεν έχει καμία σχέση με τους άλλους γνωστούς ελληνικούς ναούς. Ο πρώτος λόγος για την ιδιαίτερη αυτή μορφή του ήταν ότι ο ίδιος ο χώρος δεν είναι ομαλός και απαιτούσε το κτίσμα να βρίσκεται σε διαφορετικά επίπεδα. Έπρεπε όμως να κτιστεί στον συγκεκριμένο τόπο προκειμένου να συμπεριληφθούν εντός των ορίων του όλα τα «θεία σημεία» του τόπου από τις λατρείες του παρελθόντος. Ενώ, τέλος, πιστεύεται ότι ήταν και ο ίδιος ο χαρακτήρας των μυστικών λατρειών που τελούνταν στο ναό που επέβαλαν το ιδιαίτερο σχήμα του.
Ο ναός ήταν βασικά αφιερωμένος στην λατρεία των δύο σημαντικότερων θεών της Αθήνας, της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Η Αθηνά λατρευόταν ως Πολιάς (προστάτις της πόλης), ενώ ο Ποσειδώνας που είχε ταυτιστεί με τον Ερεχθέα, τον οποίο σύμφωνα με μια μυθολογική διήγηση είχε σκοτώσει, λατρευόταν ως Ποσειδώνας-Ερεχθέας.

Το δυτικό τμήμα του ναού ήταν αφιερωμένο στον Ποσειδώνα-Ερεχθέα ο οποίος λατρευόταν με μυστηριακό τρόπο. Επίσης, εκεί λατρευόταν και ο θεός Ήφαιστος, το σπέρμα του οποίου η Αθηνά σκούπισε από τον μηρό της και το έριξε στο έδαφος και στη συνέχεια η Γη γέννησε από αυτό τον Εριχθόνιο, τον οποίο αργότερα θέλησε να αναθρέψει η Αθηνά κρυφά από τους άλλους θεούς.
Αλλά λατρευόταν και ο ήρωας Βούτος, του γένους των Ετεοβουτάδων. Ο Βούτος, όπως και ο Ερεχθέας, ήταν γιοι του Πανδίονα ο οποίος με τη σειρά του ήταν γιος του Εριχθόνιου που είχε γεννηθεί από το σπέρμα του Ηφαίστου. Μετά το θάνατο του Πανδίονα, ο μεν Ερεχθέας κληρονόμησε την βασιλεία, ο δε Βούτος την ιεροσύνη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα-Ερεχθέα.
Στη βόρεια είσοδο του δυτικού τμήματος βρισκόταν ο βωμός του Διός Υπάτου, την λατρεία του οποίου ίδρυσε ο Κέκροπας μετά την διαμάχη του Ποσειδώνα και της Αθηνάς για την κυριαρχία της πόλης. Ο Παυσανίας μας πληροφορεί πως σε αυτόν δεν θυσίαζαν ζωντανά πλάσματα ούτε κρασί, αλλά προσέφεραν μόνο γλυκές πίτες.
Εκεί βρισκόταν και το σημάδι από την τρίαινα του Ποσειδώνα από την εποχή που αυτός, κατά την μάχη του με την Αθηνά, είχε χτυπήσει το βράχο και από εκεί είχε αναβλύσει θαλασσινό νερό. Από το πηγάδι μάλιστα που είχε δημιουργηθεί, σύμφωνα με μαρτυρία του Παυσανία, ακουγόταν ήχος κυμάτων, όταν φυσούσε νότιος άνεμος, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη υπόγειας σήραγγας που συνέδεε την Ακρόπολη με τη θάλασσα!
Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή, κατά την οποία το σημάδι στον βράχο προερχόταν από τον κεραυνό που έριξε ο Δίας και σκότωσε τον Ερεχθέα. Άλλωστε εκεί θεωρούσαν οι Αθηναίοι πως βρισκόταν ο τάφος του Ερεχθέα. Μάλιστα πάνω από το σημείο του τάφου η οροφή ήταν ανοιχτή καθώς το μέρος ήταν ιερό και θεωρούσαν ότι δεν έπρεπε να κλείσει.


Στο νοτιοδυτικό τμήμα βρίσκεται το γνωστότερο τμήμα του ναού, η λεγόμενη «πρόσταση των Κορών» (Καρυάτιδων). Οι Καρυάτιδες ήταν παρθένες χορεύτριες αφιερωμένες στην Άρτεμη που τελούσαν τους ιερούς χορούς τους τοποθετώντας καλάθια πάνω στο κεφάλι τους, γεγονός που παραπέμπει στην μορφή των αγαλμάτων, καθώς και στην πομπή των Αρρηφόρων. Σήμερα στο Ερέχθειον υπάρχουν τα αντίγραφά τους, καθώς οι πρωτότυπες βρίσκονται στο μουσείο της Ακρόπολης, εκτός από μία που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Το τμήμα αυτό του ναού δεν φαίνεται να έχει σχέση με το υπόλοιπο κτίσμα και πιστεύεται πως βρισκόταν εκεί, επειδή κάτω από το δάπεδο της πρόστασης αλλά και δυτικότερα προς το Πανδρόσειον βρισκόταν, σύμφωνα με τον μύθο, ο τάφος του Κέκροπα του ιδρυτή της πόλης. Ο τάφος, που προστατεύεται από μια πλάκα που βρίσκεται κάτω από το δάπεδο, ήταν μάλλον ένας απλός τύμβος από χώμα.
Ο ναός της Πανδρόσου που είναι συνέχεια του Ερεχθείου προς τα δυτικά ήταν αφιερωμένος στην κόρη του Κέκροπα Πάνδροσο, την μόνη από τις αδελφές της (Έρση και Άγλαυρο) που δεν πρόδωσε την εμπιστοσύνη της Αθηνάς, όταν η θεά τους παρέδωσε ένα κιβώτιο μέσα στο οποίο είχε τοποθετήσει τον Εριχθόνιο με εντολή να μην το ανοίξουν. Αυτές όμως δεν τήρησαν την εντολή και το άνοιξαν με αποτέλεσμα να τρελαθούν από το θέαμα που αντίκρισαν και να πέσουν από την Ακρόπολη.
Στον χώρο αυτό υπήρχε και ο βωμός του Ερκείου Διός, η λατρεία του οποίου θεωρείται συνέχεια των τελετών που λάμβαναν χώρα στην αυλή του αρχαίου ανακτόρου. Το σπουδαιότερο όμως σημείο του χώρου ήταν η ιερή ελιά της Αθηνάς που φύτρωσε εκεί κατά την γνωστή διαμάχη της με τον Ποσειδώνα και της χάρισε τελικά την κυριαρχία στην πόλη. Για την ελιά αυτή λέει ο Παυσανίας πως κάηκε κατά την πυρπόληση της Αθήνας από τους Μήδους, αλλά πέταξε την ίδια μέρα βλαστό ίσο με δύο πήχεις.

Ο Ποσειδώνας και η Αθηνά, είχαν εμπλακεί για τα καλά στην φιλονοικία ποιος απο τους δύο θα γινόταν ο προστάτης της πόλης αυτής, οπότε παρρουσιάστηκαν μπροστά στον Κέκροπα και του ζήτησαν να διαλέξει αυτός ποιον απο τους δύο προτιμά.

Κέκροπας-Εριχθόνιος


Αλλά ας προσπαθήσουμε να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, όσο είναι δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο. Οι αρχαίοι Αθηναίοι καυχώνταν ότι ήταν αυτόχθονες, ότι μητέρα τους ήταν η ίδια η αττική γη. Ο Κέκροπας, ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας ήταν και αυτός ένα ον γεννημένο από τη γη, μισός άνθρωπος και μισός φίδι, όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομά του που σημαίνει «αυτός που έχει ουρά». Είναι ολοφάνερη η χθόνια ταυτότητα του Κέκροπα και κατ’ επέκταση η ιδιαίτερη σχέση που είχε με τις χθόνιες δυνάμεις είτε αυτές νοούνται ως υπόγεια ενεργειακά ρεύματα, τελλουρικά ρεύματα, ενέργεια βριλ ή με οποιοδήποτε άλλο όνομα. Το γεγονός ότι ο Κέκροπας ήταν από τη μέση και πάνω άνθρωπος και από τη μέση και κάτω φίδι, ίσως συμβολίζει την ανθρώπινη επίγνωση των χθονίων δυνάμεων και την τιθάσευση αυτών με τη χρήση του ανθρώπινου πνεύματος. Η επαφή του με τη γη, καθώς και η ιδιαίτερη σχέση με την θεά Αθηνά παραπέμπει σε μια εποχή όπου η μητριαρχία είχε ακόμη γερά θεμέλια. Εξάλλου, αναφέρεται ότι στην εποχή του Κέκροπα οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου.
Είχε τρεις κόρες, την Άγλαυρο ή Άγραυλο, την Έρση και την Πάνδροσο που τις απέκτησε με τη γυναίκα του που επίσης ονομαζόταν Άγλαυρος, ενώ Άγλαυρος ή Άγραυλος ήταν επίσης και ένα όνομα της Παλλάδος Αθηνάς που είχε σε σκυθρωπές τελετές που θεωρούνταν σαν μυστήρια, όπως μας πληροφορεί ο Κερένυϊ. Η μυστηριώδης, σχεδόν εσωτερική, σχέση του Κέκροπα με την θεά Αθηνά γίνεται αισθητή για άλλη μια φορά. Είναι γνωστή, άλλωστε, η ιστορία που συνδέει την Παλλάδα και τις τρεις κόρες του Κέκροπα με ένα μυστηριώδες παιδί, τον Εριχθόνιο, το οποίο επίσης ξεφύτρωσε από τη γη και συνδεόταν άμεσα με το φίδι (βλ. άρθρο Χ. Οικονομίδη, Άνθρωποι-Φίδια, strange 68). Ο Εριχθόνιος στο ρόλο του μυστικού βρέφους που έπρεπε να μείνει κρυμμένο στο κιβώτιο μακριά από αμύητα μάτια θυμίζει αντίστοιχες τελετουργίες των Ελευσινίων και Διονυσιακών μυστηρίων και σχετίζεται άμεσα μ’ αυτή τη μυστική γνώση. Το όνομα, εξάλλου, του Εριχθονίου συνηχεί παράξενα όμοια τόσο με εκείνο του Ερυσίχθονα, του μοναδικού γιου του Κέκροπα, όσο και με εκείνο του μυθικού ήρωα Ερεχθέα. Όλα τα παραπάνω πρόσωπα μοιράζονται το γεγονός ότι ανατράφηκαν από την Αθηνά και ότι γεννήθηκαν από το εσωτερικό της γης. Επί πλέον, όλοι τους είχαν τη μορφή φιδιού ή έστω σχετίζονταν με τα φίδια. Ο Εριχθόνιος, μάλιστα, ταυτίστηκε με τον οικουρό όφι που είχε φωλιά στο Ερεχθείον.

Η Αθηνά τοποθετεί τον Εριχθόνιο σ' ένα κιβώτιο, βάζοντας δύο φίδια για φύλακες.

 

Σαν δοξασία, έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα η ιδέα του ερπετού που φυλάει τους κρυμμένους στη γη θησαυρούς, καθώς και του φιδιού ως genius loci, ως προστατευτικού πνεύματος σε σπίτια ή άλλους ιερούς χώρους. Ουσιαστικά και ο ίδιος ο Εριχθόνιος στον προαναφερθέντα μύθο ήταν ο κρυμμένος θησαυρός που δεν αποκαλύπτεται σε ανάξια μάτια χωρίς το ανάλογο τίμημα. Για τις δύο κόρες του Κέκροπα το τίμημα αυτό ήταν η ίδια τους η ζωή. Ο Εριχθόνιος, λοιπόν, υπήρξε ταυτόχρονα ο θησαυρός και ο φύλακας του θησαυρού, γι’ αυτό άλλοτε θεωρείται ως παιδί που φυλασσόταν από φίδια και άλλοτε ως φίδι ο ίδιος. Η ίδια μυστική γνώση που σχετίζεται με όλα αυτά αποτελεί θησαυρό για κάθε ερευνητή, αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί ο θησαυρός είναι το φίδι και μια τέτοια θέα, αν δεν είμαστε έτοιμοι να την αντικρίσουμε, μπορεί να έχει άκρως δηλητηριώδες αποτέλεσμα. Γι’ αυτό μάλλον είναι καλύτερα να προχωράμε σιγά-σιγά, ψηλαφώντας μες στο σκοτάδι και αποστρέφοντας το βλέμμα, όπως έκανε ο Περσέας (ή η Αθηνά) όταν σκότωσε τη Μέδουσα και της πήρε το κεφάλι, το γνωστότερο τρόπαιο που στην κυριολεξία ήταν ταυτόχρονα και φίδι.

 Αθηνά Πολιάς


Στην Αθηνά Πολιάδα ήταν αφιερωμένο το ανατολικό τμήμα του ναού. Εκεί βρισκόταν το ιερότερο άγαλμα της Αθηνάς (το οποίο αναφερόταν και ως «είδωλον», «έδος» ή «άγιον βρέτας»). Το άγαλμα ήταν κατασκευασμένο από ξύλο (ξόανο) και η παράδοση έλεγε πως είχε πέσει από τον ουρανό. Για την μορφή του δεν υπάρχουν έγκυρες περιγραφές και έτσι δεν είναι γνωστό το πως απεικονιζόταν η θεά σε αυτό. Πάντως δεν θεωρείται πως είχε ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία και η σπουδαιότητα που του έδιναν οφείλεται περισσότερο στην αρχαιότητά του και την, όπως πίστευαν, ουράνια προέλευσή του . Η ιερότητα του αγάλματος αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι σε αυτό απευθύνονταν τα Παναθήναια, που είχε αρχικά ιδρύσει σε μυθολογικές εποχές ο Εριχθόνιος (που συχνά ταυτίζεται με τον Ερεχθέα) και είχε αργότερα αναδιοργανώσει ο Θησέας.
Κατά τη διάρκεια της εορτής, οι ιερείς έντυναν το άγαλμα με τον πέπλο, αφού πρώτα τον είχαν μεταφέρει σε όλη την πόλη, τον οποίο είχαν υφάνει κατά την προηγούμενη χρονιά νεαρά κορίτσια 7-11 ετών που ονομάζονταν Αρρηφόροι (οι τα «άρρητα φέρουσαι»), και οι οποίες λάμβαναν μέρος σε άλλη μια παράξενη τελετή τα Αρρηφόρια. Κατά την διάρκεια αυτής, τοποθετούσαν πάνω στο κεφάλι τους το καλάθι με όσα τους έδινε η ιέρεια, χωρίς να ξέρει ούτε αυτή τι είναι ούτε αυτές τι μεταφέρουν, και έφταναν στον περίβολο της Αφροδίτης των Κήπων μέσω ενός υπογείου περάσματος. Εκεί έπαιρναν κάτι άλλο που θα το μετέφεραν πίσω στην Ακρόπολη. Αναφέρεται ότι το καλάθι («κύστη») που περιείχε τα ιερά ερχόταν στην Αθήνα από την Ελευσίνα. Μετά από αυτό ήταν ελεύθερες, καθώς την επόμενη χρονιά θα έπαιρναν τις θέσεις τους άλλες. Τέλος, κατά την διάρκεια της εορτής των «Πλυντηρίων» οι ιερείς αφαιρούσαν τον πέπλο από το άγαλμα και το μετέφεραν στην θάλασσα για να εξαγνιστεί. Η μέρα των Πλυντηρίων, μάλιστα, θεωρείτο από τους Αθηναίους «αποφράδα» και κατά τη διάρκειά της προτιμούσαν να παραμένουν σε απραξία.
Μπροστά στο άγαλμα της Αθηνάς έκαιγε χρυσό λυχνάρι, έργο του Καλλιμάχου, το οποίο γέμιζαν με λάδι μόνο μια φορά το χρόνο, αλλά αυτό αρκούσε για να είναι αναμμένο μέρα-νύχτα στον ενδιάμεσο χρόνο, όπως αναφέρει και πάλι ο Παυσανίας.
Στο εσωτερικό του ναού είχε, επίσης, σύμφωνα με την παράδοση, την φωλιά του ο «οικουρός όφις», το ιερό φίδι της Αθηνάς που προστάτευε τα σπίτια. Μάλιστα, στο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς που υπήρχε στον Παρθενώνα, το φίδι αυτό αναπαρίστατο στο εσωτερικό της ασπίδας της Αθηνάς, κάτω από το αριστερό χέρι της θεάς.

Λατρεία Αθηνάς

Η σχέση της Αθηνάς με τα ερπετά είναι ίσως βαθύτερη απ΄ όσο μπορούμε να κατανοήσουμε. Ίσως βρίσκεται πέρα από την εικόνα του φιδιού ως συμβόλου της σοφίας και της υγείας. Η Αθηνά σ’ όλες σχεδόν τις παραστάσεις απεικονίζεται να φορά χιτώνα από τον οποίο εξέχουν κεφάλια φιδιών. Σε άλλες περιπτώσεις εμφανίζεται να φορά περικεφαλαία από την οποία εξέχουν φίδια, πράγμα που μας φέρνει στο νου τους Αιγύπτιους θεούς και τη σχέση τους με τα ερπετά. Οι Ορφικοί στους ύμνους τους την αποκαλούν δράκαινα. Αλλού αναφέρεται ότι η θεά διέθετε άρμα το οποίο οδηγούσαν φτερωτά ερπετά, ένα μοτίβο κοινό σε πρόσωπα όπως η Δήμητρα, η Περσεφόνη, ο Τριπτόλεμος, η Εκάτη, αλλά και η Μήδεια και η Κίρκη, όλα τους σκοτεινά και μυστηριώδη. Ποια όμως είναι η σχέση που συνδέει τα παραπάνω πρόσωπα με την Παλλάδα Αθηνά, τη θεά της σοφίας;
Η Αθηνά στον ιερό χώρο του Ερεχθείου λατρευόταν τόσο ως Κόρη όσο και ως Μητέρα, φέρνοντάς μας στο νου στις τελετές που γίνονταν προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης, η οποία μάλιστα σχεδόν πάντοτε αποκαλούνταν απλώς Κόρη (το γεγονός αυτό ίσως να δικαιολογείται εξαιτίας του φόβου που προκαλούσε ακόμη και η προφορά του ονόματος Περσεφόνη, όπως μαθαίνουμε στον Κρατύλο του Πλάτωνα). Υπήρχε μάλιστα άγαλμα της θεάς Αθηνάς στην Ακρόπολη (στο ναό της Αθηνάς Νίκης) που την αναπαριστά να κρατά στο ένα χέρι της ρόδι φέρνοντάς την πιο κοντά στην Περσεφόνη. Προκαλεί εντύπωση, πάντως, πώς μια θεά που λατρευόταν στη συντριπτική πλειοψηφία των ιερών ως Παρθένος και μάλιστα σε διάφορους μύθους «τιμωρούσε» θνητούς που έστω και τυχαία την είχαν αντικρίσει γυμνή (όπως ο Τειρεσίας), μπορούσε να λατρεύεται ως Μητέρα, ως θεά, δηλαδή, της γονιμότητας. Κάτι ανάλογο φαίνεται ότι συνέβαινε και με την Άρτεμη, την Παρθένο των Δασών, που σε διάφορες περιοχές, όπως για παράδειγμα στην Έφεσο, αναπαρίστατο ως πολύστηθη θεά της γονιμότητας. Ανάλογες αντιλήψεις υπάρχουν και σήμερα, για να υπενθυμίσουμε και τη χριστιανική λατρεία της Παναγίας Παρθένου που όμως είναι ταυτόχρονα και Θεοτόκος. Κι ας μην ξεχνάμε ότι ο ιερός χώρος του Άθω ήταν αφιερωμένος στην Άρτεμη πριν αφιερωθεί στην Παναγία.
Αυτή η δυαδικότητα των λατρευομένων προσώπων μπορεί να ερμηνευτεί με βάση τις δυο όψεις της σελήνης (γέμιση-πανσέληνος) και φαίνεται να υπαινίσσεται τον ουσιαστικά δισυπόστατο χαρακτήρα μίας και της αυτής θεότητας και σχετίζεται άμεσα τόσο με τη γη όσο και με τη σελήνη. Υποδεικνύει τις διαφορετικές εμφανίσεις της θηλυκής αρχής, της δεκτικής, της σεληνιακής, της γήινης, της μαγικής σε αντίθεση και συμπλήρωση με την αρσενική αρχή, την ενεργητική, την ηλιακή, την ουράνια, τη λογική.


Ιερές Τριάδες


Η θηλυκή αρχή, πάντως, φαίνεται να εκφράζεται στη μυθολογία συχνότερα με τριάδες, οι οποίες φανερώνουν τις τρεις όψεις της σελήνης και τις τρεις υποστάσεις της θηλυκής θεότητας. Έτσι έχουμε τη γέμιση, την πανσέληνο και τη χάση να αντιπροσωπεύονται από την Κόρη, την Μητέρα και την Γραία αντίστοιχα. Αυτές οι συμβολικές τριάδες πολλές φορές ταυτίζονται μεταξύ τους, καθώς τα μέλη τους μοιράζονται συχνά τα ίδια ονόματα ή τουλάχιστον ονόματα με ποιοτική ομοιότητα στη σημασία, ιδιότητες, μορφή ή άλλοτε γονείς ή προγόνους. Οι τριάδες αυτές φαίνεται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μυθολογικού και κοσμολογικού σύμπαντος της αρχαιότητας και διατήρησαν για μακρό χρονικό διάστημα την αίγλη τους κάτω από διάφορα προσωπεία.
Μια τέτοια τριάδα αποτελούσαν παλαιότερα η Αθηνά, η Άρτεμη και η Περσεφόνη, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι τρεις θεές σχετίζονταν κάποτε στενότερα, ενώ μεταγενέστερα ο σύνδεσμός τους άρχισε, τουλάχιστον φαινομενικά, να χαλαρώνει. Στον μύθο για την αρπαγή της Περσεφόνης, αναφέρεται ότι η Περσεφόνη μάζευε λουλούδια με τις Ωκεανίδες, την Άρτεμη και την Αθηνά, λίγο πριν την αρπάξει ο Άδης για να την μεταφέρει στον Κάτω Κόσμο. Ανάλογες θηλυκές τριάδες κατακλύζουν την μυθολογία μας και όλες φαίνονται να σχετίζονται μεταξύ τους μέσα από λαβυρινθώδη μονοπάτια. Μια άλλη σημαντική τριάδα ήταν οι Μοίρες. Κατά μία εκδοχή ήταν κόρες της Νυκτός η οποία σύμφωνα με τους Ορφικούς ήταν η ίδια μια τρισυπόστατη θεότητα μπροστά στην οποία ακόμα και ο ίδιος ο Ζευς ένιωθε δέος. Όπως η Νυξ, έτσι και οι Μοίρες διέθεταν μαντικές ικανότητες και γνώριζαν το μέλλον. Ο Όμηρος, πάντως, αναφέρεται σε μία Μοίρα γεγονός που ίσως υπαινίσσεται ότι η τριαδικότητα ουσιαστικά υποδήλωνε τις διαφορετικές ιδιότητες μίας θεότητας, με τον αριθμό τρία να σχετίζεται με τις φάσεις σελήνης και τις διαφορετικές επιδράσεις της καθεμιάς στον κόσμο μας. Κόρες της Νυκτός ήταν και οι Εσπερίδες που πολύ συχνά εμφανίζονται να είναι τρεις καθώς και οι Χάριτες (κατά μία εκδοχή). Τριάδες σχημάτιζαν και οι Γραίες, οι Ερινύες ή Ευμενίδες, οι Σειρήνες (κόρες της Περσεφόνης κατά μία εκδοχή), οι Ώρες, οι Άρπυιες και οι Γοργόνες. Περισσότερος λόγος θα γίνει για τη Γοργόνα Μέδουσα, καθώς η σχέση της με τη θεά Αθηνά παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Τρεις ήταν και οι κόρες του Κέκροπα, όπως αναφέρθηκε, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την Αθηνά και τις τελετές που γίνονταν προς τιμήν της στο Ερέχθειον. Τριπλή υπόσταση, αποδιδόταν, τέλος, και στην Εκάτη, τη σκοτεινή θεά στην οποία ο Ζευς παραχώρησε εξουσία επί της γης, της απέραντης θάλασσας και του αστρόσπαρτου ουρανού. Πρόκειται για μια θεά που σχετίζεται έντονα με τη Σελήνη, όπως και με τη θάλασσα και τον κάτω κόσμο, κάτι που καταδεικνύεται από την τριπλή κυριαρχία της και την φέρνει κοντά στη Νύκτα, την Περσεφόνη και παραδόξως και στην Αθηνά.


Αθηνά-Μέδουσα

Ας γυρίσουμε όμως στην ιστορία της Μέδουσας, της Γοργούς, η σχέση της οποίας με την Αθηνά είναι πολύ πιο φανερή και άμεση. Οι Γοργόνες, σύμφωνα με τον Ησίοδο, κατοικούσαν πιο πέρα από τις αδερφές τους, τις Γραίες, σε κατεύθυνση προς τη Νύχτα, πάνω από τον ουρανό όπου μένουν οι ευάρεστες τραγουδίστριες Εσπερίδες. Κάπως αινιγματική τοποθεσία θα λέγαμε. Από τις τρεις αδερφές, η τρίτη, η Μέδουσα ήταν η μόνη θνητή. Το όνομά της σχετίζεται με τη θάλασσα και σημαίνει «εξουσιάστρια». Όπως μαθαίνουμε από τον Κερένυϊ και ο ίδιος ο Ποσειδώνας αποκαλούνταν πολύ συχνά με τον αρσενικό τύπο του ονόματος της Μέδουσας (μέδων) ως εξουσιαστής της θάλασσας. Ο Ποσειδώνας, εξάλλου, παρουσιάζεται και ως σύζυγος της Μέδουσας με την οποία ενώθηκε παίρνοντας τη μορφή αλόγου, καθώς η Μέδουσα συχνά αναπαρίσταται ως φοράδα. Αυτή η ένωση αναπόφευκτα θυμίζει την αντίστοιχη ένωση του Ποσειδώνα και της Δήμητρας με τη μορφή αλόγων, υπογραμμίζοντας τη βαθύτερη σχέση μεταξύ αυτών των προσώπων, που φτάνει μέχρι τα μυστήρια. Από την ένωση, μάλιστα, Ποσειδώνα και Δήμητρας με τη μορφή αλόγων και ενώ η Δήμητρα ήταν Ερινύς, δηλαδή, οργισμένη, γεννήθηκε μία σκοτεινή κόρη της οποίας το όνομα δεν είναι γνωστό, καθώς δεν επιτρεπόταν να προφερθεί έξω από τα μυστήρια.
Ας μην ξεχνάμε και τη σχέση του Ποσειδώνα με την Αθηνά μέσα από την έριδά τους για την πόλη των Αθηνών, την ταύτιση του Ποσειδώνα με τον χθόνιο ήρωα Ερεχθέα και την αναμφισβήτητη σχέση όλων των παραπάνω με το αρχέγονο σύμβολο του ερπετού το οποίο, εξάλλου, σχετίζεται τόσο με τη γη όσο και με το νερό. Και η ίδια η Αθηνά, άλλωστε, ήταν θαλάσσια θεότητα στην καταγωγή της, καθώς η σύμφωνα με μία εκδοχή μητέρα της η Μήτις ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος και μπορούσε να παίρνει διάφορες μορφές, όπως άλλες θαλάσσιες οντότητες (π.χ. ο Πρωτέας). Εξάλλου, η προσωνυμία Τριτογένεια που αποδιδόταν στην Αθηνά δήλωνε αρχικά ότι η θεά γεννήθηκε από το ίδιο το νερό και πιο συγκεκριμένα από την λίμνη Τριτωνίδα. Η προσωνυμία αυτή της θεάς, ωστόσο, ίσως δηλώνει ταυτόχρονα και την τριπλή της υπόσταση, τα τρία της γένη. Ολοφάνερη, πάντως, είναι εδώ η ομοιότητα και με το όνομα του Τρίτωνα, του γνωστού θαλάσσιου όντος που υπήρξε γιος του Ποσειδώνα και εραστής της Εκάτης.
Έναν ανάλογο με της Μέδουσας τύπο ονόματος που υποδήλωνε τη θαλάσσια κυριαρχία είχε και ο Περσέας, ο κατά μία μυθολογική εκδοχή φονιάς της θρυλικής γοργόνας. Αυτόν τον μυθολογικό ήρωα, λοιπόν, η μητέρα του Δανάη τον αποκαλούσε Ευρυμέδοντα. Σύμφωνα, ωστόσο, με μια άλλη εκδοχή την Μέδουσα φόνευσε η ίδια η Αθηνά. Όπως και να ’χει, το γοργόνειο (που πρέπει να ήταν κάτι σαν προσωπείο περισσότερο παρά πρόσωπο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την αναφορά ότι η Μέδουσα ήταν καλλιπάρειος, είχε, δηλαδή, όμορφα μάγουλα) κατέληξε στο στήθος ή στην ασπίδα της Αθηνάς. Ο Κερένυϊ αναφέρει ότι τόσο η θεά Άρτεμη όσο και η Δήμητρα οργισμένη (Ερινύς) είχαν το γοργόνειο σαν κάτι δικό τους. Αναφέρεται, επίσης, σαν αμυντικό όπλο το οποίο διέθετε η Περσεφόνη στον Κάτω Κόσμο. Οι Ορφικοί χρησιμοποιούσαν τη λέξη γοργόνειο ως ονομασία για το χλωμό και παγερό πρόσωπο της Σελήνης. Πέρα όμως από το γοργόνειο, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, και η αιγίδα, ο γνωστός θώρακας της Αθηνάς, ανήκε στη Μέδουσα πριν καταλήξει στην προστάτιδα θεά των Αθηνών, γεγονός που παραπέμπει και πάλι στη σχέση της Μέδουσας και της Αθηνάς με τη θάλασσα, καθώς η λέξη αίγα χρησιμοποιούνταν για να χαρακτηριστούν τα κύματα, πολύ πριν το άλογο καταστεί θαλάσσιο σύμβολο (ας θυμηθούμε και τον Αιγέα και το Αιγαίο πέλαγος). Η Αθηνά, ωστόσο, λατρευόταν και ως Ιππία αποκτώντας έτσι ίσως μια πιο ξεκάθαρη θαλάσσια πτυχή. Εξάλλου πολλές θαλάσσιες νύμφες έφεραν ονόματα που σχετίζονταν με το άλογο, όπως Ιππώ, Ιππονόη κτλ.

Ο Περσέας με το κεφάλι τής Μέδουσας. Δημιουργία τού Μπενβενούτο Τσελίνι. Φλωρεντία.

Μέδουσα –Περσέας

Η ιστορία του Περσέα και της Μέδουσας παρουσιάζει αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία που όμως θα ήταν αδύνατο να αναλυθούν εδώ, γι’ αυτό θα περιοριστούμε στην επισήμανση μερικών συνδέσεων που μπορούν να οδηγήσουν σε παράξενα συμπεράσματα. Ο Περσέας ήταν γιος της Δανάης και του Διός και το όνομά του υποδηλώνει το φως του ήλιου. Το αντίστοιχο όνομα θηλυκού γένους, π.χ. Περσηίς, υποδηλώνει το φως της σελήνης. Περσαίος ονομαζόταν ο κατά μία εκδοχή πατέρας της Εκάτης, ενώ η ίδια συνδέεται στενότατα με την Περσεφόνη ή Περσέφασσα. Η ρίζα των παραπάνω ονομάτων, αν και κοινή, φαίνεται να αλλάζει πολικότητα ανάλογα με το αν το όνομα ανήκει σε εκπρόσωπο του αρσενικού ή θηλυκού φύλου. Όταν αναφέρεται σε άνδρες σημαίνει τον ήλιο, την ενεργητικότητα, τη λογική και όταν αναφέρεται σε γυναίκες δηλώνει τη σελήνη, την παθητικότητα (δεκτικότητα), τη διαίσθηση.
Σύμφωνα με μια ερμηνεία των μύθων, οι διάφορες θεότητες ουσιαστικά ταυτίζονται τόσο με τους ήρωες που βοηθούν όσο και με τους αντιπάλους τους (Ήρα-Ηρακλής, Αθηνά-Παλλάς, Αθηνά-Αράχνη, Ποσειδώνας-Ερεχθέας). Αυτοί οι χαρακτήρες λειτουργούν σαν alter ego της θεότητας και είτε υποδηλώνουν διαφορετικές πτυχές της θεότητας, πιο μυστικές ίσως, είτε μια μυητική πορεία του ίδιου του ανθρώπου προς τη θέωση, είτε ακόμη και διάφορα συμπαντικά τεκταινόμενα. Ο Περσέας φαίνεται να ταυτίζεται τόσο με την Αθηνά όσο και με τη Μέδουσα. Εξάλλου, όπως είδαμε, η μητέρα του Δανάη τον αποκαλούσε με ένα όνομα που αντιστοιχεί σ’ αυτό της Μέδουσας και του Ποσειδώνα ως συζύγου της Μέδουσας. Ο Περσέας αποκαλύπτεται ως φονιάς και σύζυγος της Μέδουσας, όπως σημειώνει και ο Κερένυϊ. Ο Περσέας παρουσιάζει ομοιότητες και με την Αθηνά. Η σύλληψή του έγινε μέσα σ’ έναν υπόγειο χάλκινο θάλαμο στον οποίο ο Ζευς εισήλθε με τη μορφή χρυσής βροχής. Χρυσή βροχή λέγεται ότι έπεσε με διαταγή του Διός και τη στιγμή που ήλθε στον κόσμο η Αθηνά ξεπροβάλλοντας πάνοπλη από την κεφαλή του θείου πατρός. Η Αθηνά ταυτίζεται και με τη Μέδουσα έως ένα σημείο. Ιδιαίτερα σε αρχαιότερες παραστάσεις η Αθηνά παρουσιάζεται ως φτερωτή θεότητα από τον χιτώνα της οποίας ξεπροβάλλουν φίδια πλησιάζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τις φρικτές μορφές των Ερινύων και των Γοργόνων που, όπως είδαμε, παρουσιαζόταν συνήθως σε τριάδες και συνδέονταν με τη Σελήνη. Μ’ αυτή την όψη έρχεται πιο κοντά και σ’ αυτή ακόμη τη μορφή της Εκάτης. Εξάλλου, παραδίδεται τόσο για την Εκάτη, όσο και για τη Μέδουσα ότι ουσιαστικά ήταν ανδρόγυνες οντότητες, καθώς φαίνεται ότι διέθεταν και φαλλό. Αυτό θυμίζει ανατολικές θεότητες της γονιμότητας, όπως αυτή της Μεγάλης Μητέρας Κυβέλης. Κάτι αντίστοιχο φαίνεται να ισχύει και για την Αθηνά, καθώς ορφικοί ύμνοι αναφέρουν ότι γεννήθηκε και αρσενική και θηλυκή. Ο Περσέας σ’ αυτή την περίπτωση φαίνεται να λειτουργεί σαν την αρσενική πλευρά της Αθηνάς και της Μέδουσας ή μάλλον της Αθηνάς / Μέδουσας. Ως ερμαφρόδιτος θεός όμως παρουσιαζόταν και ο Διόνυσος υποδεικνύοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την τελειότητα της φύσης του. Σύμφωνα με τον μύθο, μάλιστα, ο φαλλός του (ή η καρδιά) ήταν το περιεχόμενο του ιερού καλαθιού των μυστηρίων. Ήταν το μέλος εκείνο του διαμελισμένου Διονύσου που προστάτευσε η Παλλάς Αθηνά.

Ο Ερεχθέας μαθαίνει από τις κόρες του, την Πρόκριδα, την Κρέουσα και τη Χθονία την αρπαγή της Ωρείθυιας από το Βορέα.

Ερεχθέας και Ελευσίνια Μυστήρια

Γι’ άλλη μια φορά η περιπλάνηση στα λαβυρινθώδη μονοπάτια της μυθολογίας μας οδηγεί στο λεπτό εκείνο νήμα που φαίνεται να διατρέχει και να συνδέει όλους τους μύθους που αποτελούσαν κλειδιά των μυστηρίων. Τα Διονυσιακά και τα Ελευσίνια Μυστήρια δείχνουν να συνδέονται με τις μυστικές τελετές που λάμβαναν χώρα στον ιερό τόπο του Ερεχθείου. Εξάλλου, σύμφωνα με μια μυθολογική εκδοχή, ο Ερεχθέας ήταν εκείνος που με τη νίκη του επί των Ελευσινίων ήταν υπεύθυνος για την από κοινού τέλεση των Ελευσινίων Μυστηρίων με τους Αθηναίους. Σε τραγωδία του Ευριπίδη παρουσιάζεται να πετυχαίνει τη νίκη επί των γιων του Ποσειδώνα χάρη στη θυσία των τριών θυγατέρων του και κυρίως της Χθονίας. Εμφανίζεται λοιπόν ξανά η περίφημη τριάδα που μας θυμίζει όλες τις προηγούμενες και κυρίως τις τρεις κόρες του Κέκροπα. Οι παρθένες αυτές με τη θυσία τους ενδύονται το ρόλο της Περσεφόνης και καταστερώνονται ως Υάδες (ένας αστερισμός που διαδραματίζει το δικό του ιδιαίτερο ρόλο σε διηγήματα του Λαβκραφτικού κύκλου αλλά και σε προγενέστερους συγγραφείς του Φανταστικού όπως οι Α. Μπηρς και Ρ. Τσέημπερς
Εκτός από την παράδοση που θέλει τον Ερεχθέα αντίπαλο του Ποσειδώνα υπάρχει, λοιπόν, και μια άλλη που τον θέλει αντίπαλο των γιων του Ποσειδώνα που ξεκίνησαν από την Λιβύη σε άχρονους καιρούς για να εγκατασταθούν μετέπειτα στη Θράκη και ως Θράκες πλέον έφτασαν στην Ελευσίνα και καθιέρωσαν τα Μυστήρια. Ο γιος του Ποσειδώνα Εύμολπος, μάλιστα, λέγεται ότι διδάχθηκε τα Μυστήρια από την ίδια τη θεά Δήμητρα. Η Λίβυα καταγωγή των γιων του Ποσειδώνα καταδεικνύει (σύμφωνα με τον Π. Ροδάκη) ότι επρόκειτο για κάποια φυλή των Υξώς, όπως ήταν οι Καδμείοι και οι Φοίνικες. Οι Υξώς ή αλλιώς οι «Ποιμένες Βασιλιάδες» ήταν μια φυλή η ταυτότητα της οποίας καλύπτεται από αρκετό μυστήριο. Έφτασαν στην Αίγυπτο ως ξένοι εισβολείς και διαμόρφωσαν τη λατρεία του θεού Σετ κατά τα δικά τους πρότυπα αντιπαραθέτοντας αυτόν τον σκοτεινό θεό στον αδελφό του, τον φωτεινό Όσιρι. Ο Σετ αποτελούσε ουσιαστικά μία άλλη όψη του ίδιου του Όσιρι (Άρχοντα του Κάτω Κόσμου) πιο σκοτεινή και σχετιζόταν άμεσα με τα φίδια. Οι Υξώς μετά την κυριαρχία τους επί της Αιγύπτου και της Λιβύης κατάφεραν να εξαπλωθούν σε ολόκληρη την Μ.Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και αναστατώσεων μετακινήθηκαν προς τον Ελλαδικό χώρο φέρνοντας μαζί τους και τις παράξενες τελετουργίες τους. Ως Θράκες εγκατεστημένοι στην Ελευσίνα, οι Υξώς που κατάγονταν από τον Εύμολπο (τον καλλίφωνο) έδιναν τον Ιεροφάντη των Ελευσινίων Μυστηρίων, ο οποίος κατά τη διάρκεια των τελετών ονομαζόταν και Ποσειδώνιος υπενθυμίζοντας την καταγωγή του από τον θεό της θάλασσας και την χώρα του την Λιβύη. Ένα από τα καθήκοντα του Ιεροφάντη ήταν να στέλνει στην Αθήνα την κίστη με τα ιερά.
Από τη Λιβύη καταγόταν, σύμφωνα με μία παράδοση, τόσο η Μέδουσα, όσο και η ίδια η Αθηνά. Από την ίδια χώρα αντλούσε την καταγωγή της και η σκοτεινή φυλή που αναφέρεται σε αυθεντικό απόσπασμα του Λατίνου συγγραφέα Γάιου Ιούλιου Σολίνου και αποτέλεσε έμπνευση για τον γνωστό συγγραφέα του Φανταστικού, Άρθουρ Μάχεν, στην ανησυχητική και ενδιαφέρουσα «Νουβέλα της Μαύρης Σφραγίδας». Στο απόσπασμα αυτό αναφέρεται ότι ο παράξενος αυτός λαός «κατοικεί σε απόμακρους και μυστικούς τόπους, και ιερουργεί μυαρά μυστήρια σε άγριους λόφους». Οι εκπρόσωποι αυτής της φυλής παρουσιάζονται σχεδόν εξωανθρώπινοι. Αγνοούν τις ανθρώπινες συνήθειες, σφυρίζουν σαν ερπετά αντί να μιλούν και απεχθάνονται τον ήλιο (deum lucis στο πρωτότυπο), γεγονός που ίσως υποδηλώνει μία απέχθεια για τον θεό του φωτός, τον συμβολικό ήλιο. Και οι Υξώς, όπως είδαμε, έτρεφαν μεγάλο σεβασμό για τον σκοτεινό φιδοθεό Σετ σε αντίθεση με τον φωτεινό Όσιρι. Ο Σολίνος αναφέρει, επίσης, ότι η φωνή αυτών των ανθρώπων ήταν άγρια και το άκουσμά της προκαλούσε τον τρόμο. Λάτρευαν μία πέτρα την οποία ονόμαζαν Εξηκοντάλιθο, επειδή είχε χαραγμένα επάνω της εξήντα γράμματα. Αναφέρεται και ένα δεύτερο όνομα αυτής της μυστηριώδους πέτρας το οποίο ήταν μυστικό και απαγορευόταν να το προφέρει κανείς. Ο Σολίνος, ωστόσο, το γνωρίζει και το παραδίδει. Το όνομα αυτό είναι «Ιξαξάρ» (Ixaxar) και η προφορά του παραπέμπει στην σφυριχτή, φιδίσια ομιλία αυτών των παράξενων ανθρώπων.
Ο Άρθουρ Μάχεν στα περισσότερα διηγήματά του προσπαθεί να δει πίσω από τους μύθους και τις παραδόσεις, πίσω από τα προσωπεία και να αποκαλύψει την αληθινή και ανείπωτα αρχέγονη φύση των οντοτήτων που κρύβονται πίσω από θεούς, νύμφες, τέρατα και νεράιδες. Στη Νουβέλα της Μαύρης Σφραγίδας, όπου η Μαύρη Σφραγίδα ταυτίζεται με την μυστηριώδη Εξηκοντάλιθο, ο Μάχεν ερευνά την αληθινή φύση του κέλτικου «Μικρού Λαού» που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τον αινιγματικό λαό της Λιβύης που περιγράφει ο Σολίνος. Η φύση αυτή γίνεται πιο εμφανής στα χαρακτηριστικά των απογόνων που προκύπτουν από τις αφύσικες ενώσεις τους με ανθρώπους. Οι καρποί τέτοιων ενώσεων παρουσιάζονται ερπετοειδείς κάτω από το ανθρώπινο περίβλημά τους, παραπέμποντας για άλλη μία φορά στις φιδίσιες και δρακόντειες παραδόσεις των μυστικών πεδίων γνώσεως που κρύβονται σε όλους σχεδόν τους μύθους παγκοσμίως και δεν θα μπορούσαν, φυσικά, να λείπουν από την τόσο πλούσια ελληνική μυθολογική παράδοση.

Επίλογος


Μέσα σε δαιδαλώδεις διαδρόμους τα προσωπεία δείχνουν να εναλλάσσονται και τα πρόσωπα απομακρύνονται και χάνονται πίσω από τις σκιές. Το Ερέχθειον φαίνεται να είναι ένας τέτοιος ιερός τόπος που το μυστήριο ξεγλιστρά επιδέξια αφήνοντας πίσω του μόνο εικασίες. Με όποιον τρόπο και αν έγιναν οι παραπάνω συνδέσεις, ωστόσο, δείχνουν να οδηγούν σε μια στενή σχέση προσώπων όπως η Αθηνά, η Δήμητρα, η Περσεφόνη, ο Περσέας, η Μέδουσα, ο Ποσειδώνας, ο Ερεχθέας, ο Εριχθόνιος και αν ψάξουμε περισσότερο θα βρούμε σίγουρα και άλλα. Φαίνεται ότι όλες οι λατρευόμενες θεότητες, ιδιαίτερα εκείνες που συνδέονται με Μυστήρια, αποτελούν αντανάκλαση η μία της άλλης διατηρώντας, ωστόσο, την διαφοροποιημένη και διακριτή λειτουργία τους μέσα στα πλαίσια του μύθου. Όπως τα επτά χρώματα της ίριδας συνθέτουν το λευκό φως χωρίς να χάνουν την ταυτότητά τους μέσα στο σύνολο, έτσι και οι ανθρωπομορφικές λατρευόμενες δυνάμεις ουσιαστικά συνθέτουν ένα σύνολο του οποίου αποτελούν ξεχωριστές εκφάνσεις. Η κάθε θεότητα την ίδια στιγμή περιέχει τα χαρακτηριστικά του συνόλου διατηρώντας ένα συγκεκριμένο πρόσωπο προκειμένου να διευκολύνεται η εκδήλωσή της στην ανθρώπινη συνείδηση. Τα Μυστήρια ουσιαστικά φαίνεται ότι αποκάλυπταν την πραγματική φύση του θείου που είναι ταυτόχρονα αρσενική και θηλυκή, φωτεινή και σκοτεινή, ενεργητική και παθητική, λογική και μαγική.
Αυτό τον ρόλο διαδραματίζουν και οι φαινομενικά άσχετες με τα μυστήρια διηγήσεις, καθώς και η ποικιλομορφία των μύθων με τις χιλιάδες παραλλαγές. Αυτό το ίδιο μυστικό φαίνεται να κρυβόταν κωδικοποιημένο στο γνωστικό πεδίο που συμπεριλάμβανε θεότητες με ανδρόγυνα χαρακτηριστικά, τελετές γονιμότητας, ιερούς γάμους, φίδια και μυστηριώδη παιδιά κλεισμένα σε καλάθια.
Εμείς σ’ αυτή την εξερεύνηση απλά αγγίξαμε με τα ακροδάχτυλά μας τον πέπλο του μυστηρίου και νιώσαμε φευγαλέα την υφή του σαν μέσα σε όνειρο. Ο δρόμος που ξανοίγεται είναι μεγάλος και δύσβατος και χρειάζεται απίστευτη δύναμη για την φαινομενικά απλή κίνηση που απαιτείται για να παραμερίσει ο πέπλος και να αντικρίσουμε το αληθινό πρόσωπο της θεάς.

Πηγη

Read more

Αλκιβιάδης ένα από τα ύψιστα πνεύματα του κόσμου μας

Αλκιβιάδης ένα από τα ύψιστα πνεύματα του κόσμου μας 

Αλκιβιάδης: Εξέχων Αθηναίος πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός

Στην ιστορία υπάρχουν εκείνοι που χαρακτηρίστηκαν «μεγάλοι» για τα σπουδαία κατορθώματά τους, για τις εντυπωσιακές κατακτήσεις, για την καθολική αποδοχή τους στην εποχή που έζησαν και έδρασαν Και υπάρχουν και οι «παραλίγο μεγάλοι», εκείνοι που έφτασαν κοντά στο να γίνουν μεγάλοι, αλλά λόγω μιας (περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής) λεπτομέρειας δεν τα κατάφεραν.
Ο γιος του Κλεινία, Αλκιβιάδης, ανήκει σαφώς στη δεύτερη κατηγορία, αν και βάσει της επίδρασής του στην εποχή που έζησε, έφθασε πολύ κοντά στο να περάσει στο πάνθεον των «μεγάλων» της ιστορίας. Ως χαρακτηριστικό δείγμα «διάνοιας δίχως αρχές» ο Αλκιβιάδης χαρακτηρίστηκε πάνω απ” όλα για τις ικανότητές του, τη διορατικότητα, την ευφυΐα, αλλά και τον άκρατο αμοραλισμό του και τυχοδιωκτισμό του.

Όταν εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή της Αθήνας, όλοι κατάλαβαν ότι ο διάδοχος του Περικλή είχε βρεθεί. Αντίθετα όμως με τον συγγενή του (ήταν ξάδελφος της μητέρας του, της Δεινομάχης) σπουδαίο Αθηναίο πολιτικό, ο Αλκιβιάδης δεν χαρακτηριζόταν ούτε από σύνεση, ούτε από μετριοπάθεια αλλά και από πολύ πιο χαλαρή πίστη στην πατρίδα του και στα ιδανικά που αυτή αντιπροσώπευε.
Οπότε αν και σε επίπεδο ικανοτήτων και ευφυΐας ο Αλκιβιάδης ήταν ίσως ανώτερος του Περικλή, όχι μόνο δεν ωφέλησε την πατρίδα του στο μέτρο που την ωφέλησε ο θείος του, αλλά επί της ουσίας σηματοδότησε την πορεία της προς την παρακμή.

ΜΙΑ ΤΑΡΑΧΩΔΗΣ ΖΩΗ

Το πρώτο γεγονός που σημάδεψε την ζωή του, ήταν ο θάνατος του πατέρα του στην μάχη της Κορώνειας (447 π.Χ.), μόλις τρία χρόνια μετά τη γέννηση του Αλκιβιάδη.
Η μητέρα του και ο ανήλικος υιός, έγιναν προστατευόμενοι του ξαδέλφου της, του διάσημου πολιτικού και ηγέτη της Αθήνας Περικλή, τέκνου της περίφημης οικογένειας των Αλκμαιονιδών, ενός αριστοκρατικού οίκου που για αιώνες κυριαρχούσε στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας.
Ο δεύτερος προστάτης του Αλκιβιάδη ήταν ο αδελφός του Περικλή, Αρείφων. Καθώς η οικογένεια της μητέρας του ήταν πλούσια και ισχυρή, ο μικρός Αλκιβιάδης έλαβε μιας πρώτης τάξεως εκπαίδευση, ενώ μεταξύ των δασκάλων του, τόσο στην παιδική του ηλικία όσο και στην εφηβεία του, ήταν μερικοί από τους διασημότερους φιλόσοφους και παιδαγωγούς της εποχής του.

Αν και ο Αλκιβιάδης ήταν εν πολλοίς ένας τυπικός Αθηναίος, που προσωποποιούσε όλα τα θετικά (ευρύτητα πνεύματος, ευφυΐα, κοσμοπολιτισμό, δημοκρατικές ευαισθησίες, οξύνοια) και τα αρνητικά (υπέρμετρος εγωισμός, έπαρση, αλαζονεία) χαρακτηριστικά που απέδιδαν οι υπόλοιποι Έλληνες στους Αθηναίους, η οικογένεια του είχε στενές σχέσεις με την Σπάρτη. Μάλιστα, ο Αλκιβιάδης έλαβε και μία πιο «ήπια» μορφή της σπαρτιατικής «Αγωγής» ως εκπαίδευση. Η τροφός του ήταν μία Σπαρτιάτισσα, η Αμύκλα.

Καθώς μεγάλωνε ο Αλκιβιάδης απέκτησε δύο από τα χαρακτηριστικά για τα οποία είχε γίνει θρύλος ήδη στην εποχή του: το φυσικό του κάλλος και την απέραντη αλαζονεία του.Όσον αφορά στην ευμορφία του, οι βιογράφοι του δεν φείδονται χαρακτηρισμών.
Ο Πλούταρχος στον βίο του Αλκιβιάδη παρατηρεί «όσον αφορά στο κάλλος του Αλκιβιάδη, δεν είναι ανάγκη να πούμε τίποτε άλλο, πέραν του ότι ήταν εξίσου εκπληκτικό όταν ήταν παιδί, έφηβος και άνδρας».

Το δεύτερο χαρακτηριστικό του προκαλούσε ένα κράμα αποστροφής και έλξης στους Αθηναίους της εποχής, που αφενός έλκονταν από τις ισχυρές προσωπικότητες (και η αλαζονεία είναι μερικές φορές ένδειξη τέτοιας) αλλά ταυτόχρονα προκαλούν το δημόσιο αίσθημα με τις ενέργειές τους.
Για τον Αλκιβιάδη μια σειρά από ιστορίες τον φέρουν να είναι ένας ιδιαίτερα αλαζόνας και κακότροπος άνθρωπος, που μάλιστα ως νέος ξυλοκόπησε μέχρι θανάτου έναν δούλο (παραδίδεται από τον Αντιφόντα) χτυπώντας τον με ένα ραβδί.



Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Αλκιβιάδη είναι δύο περιστατικά που αναφέρει ο Πλούταρχος. Στο πρώτο στην παιδική του ηλικία ο Αλκιβιάδης βρισκόταν στην παλαίστρα και πάλευε με έναν συνομήλικό του. Όταν ο αντίπαλός του τον είχε φέρει σε δύσκολη θέση, αντί να παραιτηθεί, ο Αλκιβιάδης άρχισε να τον δαγκώνει! Στην παρατήρησή του «δαγκώνεις Αλκιβιάδη, σα γυναίκα», αυτός απάντησε με ετοιμότητα, «όχι, σαν λιοντάρι».
Το δεύτερο περιστατικό είναι ακόμη πιο χαρακτηριστικό: ο Αλκιβιάδης έπαιζε κότσια μαζί με κάποια άλλα παιδιά σε έναν στενό δρόμο και ενώ ετοιμαζόταν να ρίξει με τη σειρά του, ένα φορτωμένο κάρο προσπάθησε να περάσει, εμποδίζοντάς τον να παίξει. Ο Αλκιβιάδης φώναξε στον οδηγό να σταματήσει, μέχρι να τελειώσει την ριξιά του και όταν αυτός έδειξε να τον αγνοεί, σηκώθηκε πάνω και πήγε και στάθηκε μπροστά στο κάρο, εμποδίζοντάς το να περάσει.
Μεγαλώνοντας, ο Αλκιβιάδης εξελίχτηκε – ήδη από την εφηβεία του – σε μία μόνιμη πηγή σκανδάλων, που αποτελούσαν αγαπημένο θέμα συζήτησης των κατώτερων τάξεων της Αθήνας του δεύτερου μισού του 5ου αιώνα. Πέρα πάντως από την άστατη συμπεριφορά του, ο Αλκιβιάδης ήδη στην ηλικία των 18 ετών (το 432 π.Χ.) είχε την πρώτη του πολεμική εμπειρία, λαμβάνοντας μέρος στη μάχη της Ποτίδαιας. Εκεί βρέθηκε να πολεμάει στην αθηναϊκή φάλαγγα στο πλάι του μεγάλου φιλόσοφου Σωκράτη, ο οποίος μάλιστα του έσωσε τη ζωή.

Ο Αλκιβιάδης ήταν και παρέμεινε για πάντα ο αγαπημένος μαθητής του Σωκράτη(έργο του Sensual Pleasure). Οι όμορφες εταίρες με τις οποίες διατηρούσε ερωτικές σχέσεις, ήταν μέρος της καθημερινότητάς του. Η κόρη της ερωμένης του Τιμάνδρας βρήκε καταφύγιο στη Κόρινθο, όπου όταν μεγάλωσε έγινε πασίγνωστη εταίρα. Η ακαταμάχητη Λαϊδα…
Από εκείνη τη μέρα μια στενή φιλική σχέση αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο ανδρών, μια σχέση που παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα δεν είχε καμία σεξουαλική πλευρά – έστω κι επειδή (σύμφωνα με κάποιες αρχαίες πηγές) ο Σωκράτης, παρά την εκτίμησή του για τον Αλκιβιάδη, «αρνούταν να ενδώσει στην νεανική του ευμορφία και ρώμη».Μόλις 8 χρόνια αργότερα σε μια άλλη μάχη, στο Δήλιο, ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης βρέθηκαν πλάι-πλάι στην οπλιτική φάλαγγα και αυτή τη φορά ήταν η σειρά του νεαρού προστατευόμενου να σώσει τη ζωή του μεσήλικα φιλόσοφου. Η άστατη σεξουαλική ζωή του Αλκιβιάδη δεν τον εμπόδισε να παντρευτεί την κόρη ενός πλούσιου Αθηναίου, την Ιππαρέτη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Η Ιππαρέτη προσπάθησε επανειλημμένα να τον χωρίσει, αγανακτισμένη από τις πάμπολλες απιστίες του.

Καθώς ο Αλκιβιάδης περνούσε στο δεύτερο μισό της τρίτης δεκαετίας της ζωής του, είχε γίνει γνωστός ως ο πλέον έκλυτος και ακόλαστος Αθηναίος, αλλά ταυτόχρονα και ένας από τους γοητευτικότερους και δημοφιλείς. Ίσως η ζωή του «κακού παιδιού» της Αθήνας να μην τον γέμιζε πλέον, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική – κάτι που ήταν άλλωστε και οικογενειακή παράδοση.
Τοποθετούμενος, παρά την αριστοκρατική του καταγωγή, στην παράταξη των δημοκρατικών και μάλιστα στην ριζοσπαστική τους πτέρυγα, ο Αλκιβιάδης ήδη από τις πρώτες του εμφανίσεις στην Εκκλησία του Δήμου άρχισε να δημιουργεί μία πραγματική ακολουθία από οπαδούς, αλλά και να κάνει εχθρούς με ρυθμό και συχνότητα που κανείς άλλος δεν είχε πετύχει. Οι ομιλίες του, παρά το ότι δυσχεραίνονταν από ένα τραύλισμα, ήταν θυελλώδεις και συνέπαιρναν τους Αθηναίους, των οποίων έγινε γρήγορα το «αγαπημένο παιδί».

Ο Αλκιβιάδης περίμενε για την «μεγάλη ευκαιρία» για να αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα της Πολιτείας και να κορέσει την απύθμενη φιλοδοξία του και αυτή δεν άργησε να έλθει: η λεγόμενη Ειρήνη του Νικία, που συνάφθηκε μεταξύ των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, προκάλεσε ανάμικτα συναισθήματα στον αθηναϊκό Δήμο, που θεωρούσε ότι κακώς επιδιώχθηκε συμβιβασμός με τους Λάκωνες, όταν θα ήταν δυνατό να νικηθούν.
Ο Αλκιβιάδης συνέλαβε τα μηνύματα των καιρών και έγινε ακόμη πιο ακραίος, υποδαυλίζοντας την δυσαρέσκεια του Δήμου και επιδιώκοντας να αναληφθεί αποφασιστική δράση κατά των Σπαρτιατών. Ο στόχος του ήταν, φυσικά, να ηγηθεί αυτός των σχετικών προσπαθειών, κερδίζοντας για τον εαυτό του δόξα και φήμη.

Ο Αλκιβιάδης χρησιμοποίησε την θρυλική ευγλωττία του για να πείσει μια αντιπροσωπεία Σπαρτιατών πρέσβεων να παραδεχτούν ενώπιον του αθηναϊκού Δήμου ότι δεν είχαν την έγκριση της Σπάρτης για να διαπραγματευτούν κάποια συνθήκη, κάτι που εκμεταλλεύτηκε στην συνέχεια ξεδιάντροπα για να τους γελοιοποιήσει και να στρέψει τον Δήμο εναντίον τους!
Οι Σπαρτιάτες που τον είχαν εμπιστευτεί αφελώς, βρέθηκαν σε δεινή θέση και ο Δήμος αντάμειψε τον Αλκιβιάδη που… είχε ξεσκεπάσει τους διπρόσωπους Λακεδαιμόνιους με το αξίωμα του στρατηγού! Από τη θέση αυτή ο πανέξυπνος Αθηναίος ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο για να κερδίσει η Αθήνα τη διαμάχη με τη Σπάρτη, τη δημιουργία ενός ισχυρού αντιλακωνικού μετώπου μέσα στην ίδια την Πελοπόννησο. Το σχέδιο ως σύλληψη ήταν ιδιοφυές, αλλά πρακτικά ζητήματα επηρέασαν την εφαρμογή του ενώ η σπαρτιατική ισχύς στα όπλα έβαλε ταφόπλακα στο σχέδιο αυτό, μετά την ήττα της νεόκοπης συμμαχίας στη μάχη της Μαντινείας.
Παρά την αποτυχία ο Αλκιβιάδης συνέχισε να παίζει καθοριστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας, αποκρούοντας μάλιστα μία καλοστημένη προσπάθεια του αντίπαλού του Υπέρβολου να πετύχει τον εξοστρακισμό του.

Αν και δεν ήταν πλέον κυρίαρχος των εξελίξεων, περίμενε τη μεγάλη ευκαιρία για να βάλει σε εφαρμογή τα φιλόδοξα σχέδιά του. Και η ευκαιρία αυτή ήλθε όταν μια αντιπροσωπεία από την σικελική πόλη της Εγέστας, έφθασε στην Αθήνα και ζήτησε την βοήθεια του Δήμου στην αντιμετώπιση της απειλής που αποτελούσε ο Σελινούντας.Ο Αλκιβιάδης υποστήριξε με θέρμη την αίτηση των Εγεσταίων για βοήθεια, διαβλέποντας μία μοναδική ευκαιρία για να πετύχει η Αθήνα να γίνει η κυρίαρχη της Σικελίας.
Και τις προηγούμενες δεκαετίες οι Αθηναίοι είχαν επιχειρήσει κάτι τέτοιο, αλλά η ομοθυμία των κατοίκων του νησιού στην απόκρουσή των βλέψεών τους, δεν τους επέτρεπε κάτι τέτοιο. Ωστόσο η πρόσκληση των Εγεσταίων ήταν μια μοναδική ευκαιρία και ο Αλκιβιάδης ήταν αρκετά ευφυής για να αντιληφθεί ότι η κυριαρχία της Σικελίας θα επέτρεπε στους Αθηναίους όχι μόνο να κερδίσουν τον πόλεμο ενάντια στη Σπάρτη, αλλά και να επεκτείνουν την αυτοκρατορία τους σε ολόκληρη τη μεσογειακή λεκάνη!

Ήταν ένα μεγαλεπήβολο όραμα, αντάξιο ενός οραματιστή ηγέτη – ή ενός αθεράπευτου αιθεροβάμονα αμοραλιστή. Μάλλον προς το πρώτο κλίνει όποιος διαβάζει τα λόγια που βάζει ο Θουκυδίδης στο στόμα του Αλκιβιάδη, σε μια μεταγενέστερη ομιλία του, όταν πλέον τα πράγματα είχαν αλλάξει – όπως και η πόλη στην οποία προσέφερε τις υπηρεσίες του:
«Πήγαμε στη Σικελία για να υποτάξουμε πρώτα απ” όλα τους Σικελιώτες και μετά τους Ιταλιώτες και εν συνεχεία να δοκιμάσουμε να κατακτήσουμε την ηγεμονία των Καρχηδονίων και την ίδια την Καρχηδόνα. Και αν τα κατορθώναμε όλα αυτά ή τουλάχιστον τα περισσότερα, τότε είχαμε σκοπό να επιτεθούμε στην Πελοπόννησο, μεταφέροντας από εκεί όλες τις ελληνικές δυνάμεις που θα είχαν προστεθεί στις δικές μας, στρατολογώντας πολλούς μισθοφόρους, Ίβηρες και άλλους, όσοι θεωρούνται από τους εκεί βάρβαρους οι καλύτεροι πολεμιστές και ναυπηγώντας πολυάριθμα πολεμικά εκτός από τα δικά μας, αφού η Ιταλία έχει άφθονη ξυλεία. Με αυτά θα είχαμε αποκλείσει την Πελοπόννησο από παντού και ταυτόχρονα θα κάναμε επιθέσεις με το πεζικό ενάντια στης πόλεις, είτε για να τις κυριεύσουμε με έφοδο είτε για να τις αποκλείσουμε με τείχος και έτσι εύκολα να κατακτήσουμε την Πελοπόννησο. Μετά θα κυριαρχούσαμε σε ολόκληρο τον Ελληνικό κόσμο«.

ΜΙΑ ΑΝΑΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΡΙΑΜΒΟ


Με μια εντυπωσιακή αρμάδα από 140 τριήρεις, που μετέφεραν 5.100 οπλίτες και 1.300 μισθοφόρους τοξότες και σφενδονήτες και τον Αλκιβιάδη επικεφαλής ως «στρατηγό-αυτοκράτορα» (μαζί με τον αντίπαλό του Νικία και τον ικανό στρατηγό Λάμαχο) οι προοπτικές για την επιτυχία των Αθηναίων στην Σικελική Εκστρατεία ήταν εξαιρετικές. Ωστόσο η φιλόδοξη εκστρατεία υπονομεύτηκε εξ αρχής, καθώς πριν ακόμη ξεκινήσει η αρμάδα ξέσπασε το σκάνδαλο των ερμοκοπιδών, στο οποίο αναμίχθηκε το όνομα του Αλκιβιάδη.
Οι αντίπαλοί του τον κατηγόρησαν ως έναν εκ των «Ερμοκοπιδών», όμως ο γιος του Κλεινία δεν ήταν εύκολο θύμα. Χρησιμοποιώντας την πειθώ και τις διασυνδέσεις του, κατόρθωσε να αναστρέψει το κλίμα και μάλιστα ζήτησε να δικαστεί άμεσα ώστε να καθαρίσει το όνομα του. Αν πήγαινε σε δίκη, κατά πάσα πιθανότητα θα αθωωνόταν. Η γοητεία που ασκούσε ο Αλκιβιάδης στην εκκλησία του Δήμου ήταν σχεδόν μεταφυσική και για να «επιβιώσει» μια κατηγορία της θυελλώδους αγόρευσης του μπροστά στους Αθηναίους θα έπρεπε να είναι θεμελιωμένη σε ατράνταχτα επιχειρήματα και στοιχεία.

 Χάρτης Σικελικής εκστρατείας

Αυτή, βεβαίως, δεν ήταν. Έτσι, οι κατήγοροι πέτυχαν να αναβάλλουν την λήψη απόφασης, προφασιζόμενοι ότι δεν θα ήταν καλό ενώ γίνονται οι ετοιμασίες για τη μεγαλύτερη υπερπόντια εκστρατεία που είχαν αναλάβει ποτέ οι Αθηναίοι, να γίνει μια δίκη που θα δημιουργούσε προβλήματα συνοχής του Δήμου. Η δίκη αναβλήθηκε για μετά την επιστροφή του εκστρατευτικού σώματος, το οποίο αναχώρησε μέσα σε μία παλλαϊκή γιορτή, που όμοια της δεν είχε ξαναδεί η Αθήνα.Όμως ήδη από την επομένη της αναχώρησης του Αλκιβιάδη, άρχισε να εξυφαίνεται ένας νέος ιστός συνωμοσίας από τους ολιγαρχικούς.

Με τον όρο Εκστρατεία στη Σικελία λοιπόν εννοούμε την εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία, η οποία ξεκίνησε το 415 π.Χ και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 413 π.Χ, στα πλαίσια του Πελοποννησιακού Πολέμου ή του Μεγάλου Πολέμου . Στόχος της εκστρατείας ήταν η κατάλυση της ηγεμονίας των Συρακουσών στη Σικελία, την οποία οι Αθηναίοι ήθελαν να καταστήσουν ορμητήριο κατά των ελληνικών πόλεων της Κάτω Ιταλίας.

 

Αφού απέτυχαν να τον συνδέσουν με την βεβήλωση των Ερμαϊκών Στηλών, τον κατηγόρησαν για βεβήλωση των Ελευσίνιων Μυστηρίων και για προσπάθεια να ανατρέψει τη Δημοκρατία και πείθοντας τον Δήμο για το έγκυρο των κατηγοριών τους, έστειλαν την ιερή τριήρη της πόλης, τη Σαλαμινία, να τον φέρει πίσω στην Αθήνα για να δικαστεί. Αν και ο Αλκιβιάδης είχε συλλάβει ένα περίπλοκο σχέδιο, συνδυασμό πολιτικών και στρατιωτικών κινήσεων, για να πετύχει την υποταγή των Συρακουσών και στη συνέχεια ολόκληρης της Σικελίας, το σχέδιο δεν έμελλε να ευοδωθεί.

Καθοδόν προς την Αθήνα ο Αλκιβιάδης, που ήταν βέβαιος ότι θα καταδικαζόταν σε θάνατο, απέδρασε και μετά από κάποιες περιπλανήσεις, έφθασε στην Σπάρτη. Είχε ήδη προλάβει να σαμποτάρει την προσπάθεια των Αθηναίων να καταλάβουν τη Μεσσήνη με τη βοήθεια των δημοκρατικών κατοίκων της πόλης. Πλέον οι Αθηναίοι είχαν έναν τρομερό αντίπαλο στην Σικελία: τον ίδιο τον εμπνευστή της εκστρατείας τους!

«ΠΡΟΔΟΣΙΑ» ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΚΑΜΨΗ
Το πόσο τρομερός αντίπαλος ήταν, φάνηκε ξεκάθαρα από την μετέπειτα πορεία των γεγονότων. Ο Αλκιβιάδης φτάνοντας στην Σπάρτη κατόρθωσε να πείσει τους εφόρους και τον Δάμο ότι θα ήταν προς το συμφέρον των Λακεδαιμονίων να στείλουν έναν ικανό στρατηγό επικεφαλής μιας – μικρής, έστω – δύναμης, για να συντονίσει τον αγώνα των αντι-αθηναϊκών δυνάμεων στην Σικελία. Παράλληλα, τους έδωσε την εξίσου πολύτιμη ιδέα της οχύρωσης της Δεκέλειας, ώστε να αποκτήσουν οι Σπαρτιάτες μία βάση μέσα στην ίδια την Αττική και να παρενοχλούν συνεχώς τους Αθηναίους από εκεί.
Για να πείσει τους Σπαρτιάτες, χρησιμοποίησε και το λογύδριο που αναφέραμε παραπάνω και το οποίο αναφέρεται στις αθηναϊκές φιλοδοξίες – αν και ακριβέστερα θα ήταν αν ο Αλκιβιάδης είχε χρησιμοποιήσει πρώτο πρόσωπο, μια και αυτές φαίνεται να ήταν οι δικές του φιλοδοξίες.
Τώρα ο θυελλώδης ανιψιός του Περικλή είχε όμως μια άλλη φιλοδοξία: να κάνει το μεγαλύτερο δυνατό κακό στην πόλη του, που τόσο άστοργα του είχε φερθεί. Πέρα από τις εύστοχες συμβουλές του, που έφεραν την κατάρρευση των Αθηναίων στην Σικελία και την παταγώδη αποτυχία της μεγαλεπήβολης εκστρατείας, ο Αλκιβιάδης δεν παρέλειψε να δράσει υπέρ της Σπάρτης ακόμη πιο ενεργά: κατόρθωσε, επικεφαλής ενός σπαρτιατικού στολίσκου, να πείσει αρκετές ιωνικές πόλεις που ανήκαν στην αθηναϊκή συμμαχία, να αποσκιρτήσουν, ενώ συνέχισε να δίνει χρήσιμες συμβουλές στους εχθρούς της πόλης που τον γέννησε.Παρέμενε βεβαίως πάντα ο έκλυτος και ασύστολος Αλκιβιάδης, με αποτέλεσμα ούτε και στην Σπάρτη να κατορθώσει να μακροημερεύσει.

Ένα θυελλώδες ειδύλλιο του με την σύζυγο του ενός εκ των δύο βασιλέων της Σπάρτης Άγη, οδήγησε του Λακεδαίμονες στην άρση της εμπιστοσύνης τους προς το πρόσωπό του. Μάλιστα, πιθανότατα προσπάθησαν και να τον σκοτώσουν, αλλά ο ικανότατος Αλκιβιάδης τους ξέφυγε και βρήκε καταφύγιο στην αυλή του σατράπη Τισσαφέρνη.
Αλλάζοντας ξανά πλευρά, ο Αλκιβιάδης προσπάθησε και εν μέρει τα κατάφερε, να πείσει τον Τισσαφέρνη (που μέχρι τότε χρηματοδοτούσε αφειδώς τους Σπαρτιάτες) να σταματήσει να ενισχύει τους αντίπαλους της Αθήνας. Ο Αλκιβιάδης θεωρούσε ότι με τη βοήθεια του Τισσαφέρνη, θα μπορούσε να εξασφαλίσει την αμνήστευση του στην Αθήνα – όπου είχε καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο – και να αποκτήσει ξανά τη δύναμη που είχε στερηθεί.
Με τη δύναμη των λόγων του κατάφερε όχι μόνο να χειριστεί τον Τισσαφέρνη, αλλά και να προσεγγίσει τους Αθηναίους που βρισκόταν με το στόλο στη Σάμο, στους οποίους πρότεινε να τον επαναφέρουν στην Αθήνα, εγκαθιστώντας παράλληλα ένα «αριστοκρατικό» πολίτευμα ή μια «περιορισμένη» δημοκρατία στην πόλη. Τους υποσχέθηκε άφθονο χρυσάφι από τα θησαυροφυλάκια του Τισσαφέρνη και τον περσικό στόλο του Αιγαίου – 147 τριήρεις – αν πετύχαιναν την ανάκλησή του.
Παρά τις αντιδράσεις κάποιων Αθηναίων (πρωτοστατούντος του Φρύνιχου) ο Αλκιβιάδης κατόρθωσε να πετύχει να κερδίσει ξανά την εύνοια των συμπολιτών του, οι οποίοι βρισκόταν στα όρια της απελπισίας μετά την καταστροφή της Σικελίας και με ισχυρές δυνάμεις Πελοπονησίων να κατέχουν την Δεκέλεια. Ωστόσο απέτυχε να κερδίσει και την ενεργή υποστήριξη του Τισσαφέρνη, που προτίμησε να παραμείνει ουδέτερος στην συνέχεια της εμφύλιας σύγκρουσης των Ελλήνων.
Αυτό κλόνισε την εμπιστοσύνη των Αθηναίων που συνωμοτούσαν με τον Αλκιβιάδη, όμως δεν τους εμπόδισε από το να προχωρήσουν με το σχέδιο τους και να εγκαθιδρύσουν ένα ολιγαρχικό καθεστώς σε αντικατάσταση της δημοκρατίας. Οι πράξεις του Αλκιβιάδη είχαν δημιουργήσει μία νέα πραγματικότητα ξανά, ωστόσο ο ίδιος παρέμενε μακριά από την Αθήνα και καταδικασμένος σε θάνατο.

Ένας αντίπαλος των «400», του νέου ολιγαρχικού πολιτεύματος της πόλης της Παλλάδας, ο Θρασύβουλος, ήταν εκείνος που έπεισε το εκστρατευτικό σώμα της Αθήνας στη Σάμο – το οποίο παρέμενε πιστό στη Δημοκρατία – να ψηφίσει υπέρ της επιστροφής του Αλκιβιάδη στην πόλη του.Ο Αλκιβιάδης είχε πετύχει το μισό στόχο του, αφού ακόμη η πόλη της Παλλάδας ήταν κλειστή για εκείνον.
Ωστόσο η διόλου ευκαταφρόνητη αθηναϊκή δύναμη στη Σάμο θα μπορούσε να του προσφέρει το «όχημα» που χρειαζόταν για να επιστρέψει μετά δόξης και τιμής, όπως επιθυμούσε. Σύντομα εκλέχτηκε στρατηγός και λίγο μετά οι «400» ανατράπηκαν και ο Αλκιβιάδης είχε επιτέλους την ευκαιρία να επιστρέψει ξανά στην Αθήνα και να προσπαθήσει να διασώσει ότι ήταν δυνατό – ήδη οι τύχες του πολέμου έγερναν στην πλευρά της πελοποννησιακής συμμαχίας.Η επιστροφή του Αλκιβιάδη στην Αθήνα, έγινε μόλις το 407 π.Χ. μετά από κάποιες στρατιωτικές επιτυχίες του ως επικεφαλής του αθηναϊκού στόλου.
Ο ιδιοφυής πολιτικός είχε την ευκαιρία να δοξαστεί ξανά υπό τα αθηναϊκά όπλα. Στην Άβυδο και στη φερώνυμη ναυμαχία, ένα στρατήγημα του Αλκιβιάδη έφερε σε δεινή θέση τον πελοποννησιακό στόλο, που κατόρθωσε να αποφύγει την πλήρη καταστροφή μόνο χάρη στην βοήθεια ενός έτερου Πέρση σατράπη, του Φαρνάβαζου.



Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Αλκιβιάδης κατόρθωνε να πείθει τους Αθηναίους για τη χρησιμότητα του, όχι τόσο ως στρατηγός, αλλά επειδή υποστήριζε ότι μπορείνα εξασφαλίσει βοήθεια από τους Πέρσες σατράπες της Μ. Ασίας.
Ωστόσο κάποιοι μεταξύ των Αθηναίων άρχισαν να υποψιάζονται ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, υποψία η οποία επαληθεύτηκε πανηγυρικά, όταν ο Τισσαφέρνης συνέλαβε τον Αλκιβιάδη που είχε πάει να τον συναντήσει για να εξασφαλίσει περσική υποστήριξη.
Ο Αλκιβιάδης σύντομα απέδρασε, ωστόσο η θέση του πλέον ήταν επισφαλής. Η επόμενη νίκη του ήταν στην Κύζικο, όπου ένα ακόμη ευφυές στρατήγημά του παρέσυρε τον σπαρτιατικό στόλο σε ναυμαχία την οποία οι Αθηναίοι κέρδισαν πανηγυρικά, καταστρέφοντας το σύνολο σχεδόν του σπαρτιατικού στόλου. Σε αυτό το σημείο οι Σπαρτιάτες έσπευσαν να ζητήσουν ειρήνη από τους Αθηναίους, την οποία οι τελευταίοι αλαζονικά απέρριψαν. Θεωρούσαν ότι πλέον οι τύχες του πολέμου είχαν ξανά αλλάξει – έκαναν όμως τραγικό λάθος.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Οι στρατιωτικές και πολιτικές επιτυχίες του Αλκιβιάδη συνεχίζονταν. Στην Σελύμβρια κατόρθωσε να επιβάλλει ένα φιλοαθηναϊκό καθεστώς και να εντάξει στην πόλη στην αθηναϊκή συμμαχία, ενώ παρόμοια ήταν και η τύχη του Βυζαντίου. Μετά και από αυτήν την επιτυχία, που έδειχνε να σταθεροποιεί την αθηναϊκή κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή του Ελλησπόντου όπου είχε μεταφερθεί το θέατρο των επιχειρήσεων της εμφύλιας διαμάχης, ο Αλκιβιάδης επέστρεψε στην Αθήνα, όπου έγινε δεκτός με τιμές από τους συμπολίτες του που λίγα χρόνια πριν τον είχαν καταδικάσει σε θάνατο.
Ότι είχε όμως χτίσει με τόση προσοχή και σωρεία νικών, γκρεμίστηκε εν μία νυκτί από την αποκοτιά του ύπαρχου του, του Αντίοχου, τον οποίο ο Αλκιβιάδης είχε αφήσει ως επικεφαλής του αθηναϊκού στόλου στη θέση του ενώ εκείνος προσπαθούσε να βοηθήσει στην πολιορκία της Φώκαιας. Στο Νότιο, ο Αντίοχος παρά τις ρητές διαταγές του Αλκιβιάδη, προσπάθησε να αντιμετωπίσει τον στόλο των Σπαρτιατών, που τώρα είχαν επικεφαλής τον ικανότατο Λύσανδρο.
Ο Αντίοχος απέτυχε παταγωδώς, οι Αθηναίοι υπέστησαν πανωλεθρία, την οποία χρεώθηκε άδικα ο Αλκιβιάδης, που βρέθηκε για μία ακόμη φορά κατηγορούμενος. Οι Αθηναίοι αισθάνονταν προδομένοι, μάλλον από τις ίδιες τους τις προσδοκίες παρά από τον αμφίθυμο συμπατριώτη τους και του αφαίρεσαν την στρατηγία. Μαζί με τον Αλκιβιάδη εξέπεσαν των αξιωμάτων τους και οι τρεις ικανότεροι στρατιωτικοί διοικητές που διέθετε η Αθήνα, οι Θρασύβουλος, Κριτίας και Θηραμένης.

Ο Αλκιβιάδης δεν μπορούσε πλέον να παραμείνει στην Αθήνα. Μετέβη στην Θράκη, όπου κατοίκησε μόνιμα. Θα είχε μία τελευταία ευκαιρία να επανακάμψει, όταν ο αθηναϊκός στόλος ναυλοχούσε στην περιοχή Αιγός Ποταμοί.
Προσέφερε τη βοήθεια του, δυνάμεις Θρακών (είχε παντρευτεί την κόρη ενός Θράκα ηγεμόνα) και σύστησε στους Αθηναίους στρατηγούς να βρουν ένα ασφαλέστερο αγκυροβόλιο, στη Σηστό. Οι προτάσεις του απορρίφθηκαν και λίγες μέρες αργότερα ο στόλος του Λύσανδρου θα κατέστρεφε τον αθηναϊκό και ουσιαστικά θα τερμάτιζε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Φοβούμενος ξανά για την ζωή του και ποθώντας ακόμη και σε αυτήν την ώρα να παίξει κυρίαρχο ρόλο στα ελληνικά πράγματα, ο Αλκιβιάδης κατέφυγε στον σατράπη Αρταξέρξη, τη βοήθεια του οποίου προσπάθησε να εξασφαλίσει ενάντια στην Σπάρτη.
Οι Λακεδαίμονες όμως είχαν το νου τους και ήλθαν σε επαφή με τον Φαρνάβαζο, ο οποίος έστειλε δολοφόνους εναντίον του. Ενώ προετοιμαζόταν για να επισκεφθεί την αυλή του ίδιου του Μεγάλου Βασιλιά και να θέσει τις ρητορικές του ικανότητες στην υπέρτατη δοκιμασία τους, ο Αλκιβιάδης δολοφονήθηκε από τους άνδρες του Φαρνάβαζου.
Ήταν ένας άδοξος θάνατος για την πιο αινιγματική προσωπικότητα του αρχαίου κόσμου, έναν άνθρωπο που επηρέασε την αρχαία ιστορία όσο ελάχιστοι άλλοι.

Πηγες:

1. 1 Πλούταρχος, Αλκιβιάδης Η΄.
2. 2 Θουκυδίδης Ε, 43, 76˙ Πλούταρχος, Αλκιβιάδης ΙΔ. ΙΕ.
3. 3 Ένα από τα περίφημα συμπόσια που έλαβε ο Αλκιβιάδης ήτο και αυτό που περιγράφει Πλάτων στο έργο με τον ομώνυμο τίτλο («Συμπόσιο»).
4. 4 Θουκυδίδης, Η, 14.
5. 5 Αλέξανδρος Ρ. Ραγκαβής: «Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας», Τόμος Α΄, («Αλκιβιάδης»).
6. 6 Πλούταρχος, Αλκιβιάδης. - Nep. Alc. – Θουκυδίδης Ε, 43 56. ΣΤ, 6, 27. 28. Ζ, 18. Η, 14. 45. 57. – Ξενοφώντος Ελληνικά Α΄ 1, 11. 5, 14.

Read more